Słowa Drabiny do Boga
Komentarz do parszy „Wajece” (części „I_wyszedł”):
Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 28,10-32,2/3;
Oz 12,13-14,10; J 1,43-51.
Drabiny do Boga – stopnie wzrastania.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Sporo innych tematów niż omówiony w tym tekście,
było komentowanych w poprzednim cyklu czytania Tory:
– Zastój czy Pełne Poświęcenie
Są to najważniejsze zagadnienia z tego czytania,
więc najlepiej zacząć od tamtego komentarza;
gdzie sprawa drabiny do Boga jest już omówiona
w ogólniejszym spojrzeniu na tę sprawę.
2. Figurki bożków
Figurki bożków Labana, które ukradła Rachel
same w sobie zbyt interesujące nie są,
bo to pogaństwo praktykowane w jej rodzinie,
którego nie należy naśladować, ale go unikać.
Ważna jest raczej postawa osób w tej sprawie
z uwzględnieniem sytuacji, gdy się to dzieje…
ועתה הלך הלכת”
כי נכסף נכספתה לבית אביך
למה גנבת את אלהי
ויען יעקב ויאמר ללבן
כי יראתי–כי אמרתי פן
תגזל את בנותיך מעמי
עם אשר תמצא את אלהיך לא יחיה
גד אחינו הכר לך
מה עמדי וקח לך
„ולא ידע יעקב כי רחל גנבתם
„’A_teraz idąc poszedłeś,
bo tęskniąc tęskniłeś za_domem ojca_twego.
Dlaczego skradłeś tego boga_mojego?’
I odpowiedział Jakub i powiedział do_Labana:
'Bo bałem_(się), bo mówiłem obliczem,
(że)_odbierzesz te córki_twoje ode_mnie.
Z kim znajdziesz te bożki_twoje, nie przeżyje!
Przed braćmi_naszymi rozpoznaj_sobie
co u_mnie i_zabierz_sobie,
a_nie wiedział Jakub, że Rachel ukradła_je.'”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 31,30-32)
Jakub będąc 20 lat z dala od pobożnej rodziny ojca,
wśród ludzi łączących czczenie יהוה i kulty bożków,
przez cały czas w niesprzyjającym otoczeniu,
opierając się pokusom i walcząc o wytrwanie,
musząc ciągle odmawiać udziału w obrzędach,
do których na pewno namawiała go rodzina;
wciąż nie tylko nie interesuje się bałwochwalstwem,
nie pożąda figurek ze względu na ich cenność;
ale nienawidzi tego, że ktoś może tego chcieć
i wypowiada wyrok, klątwę na złodzieja figurek…
ולבן הלך לגזז את צאנו”
„ותגנב רחל את התרפים אשר לאביה
„A_Laban poszedł strzyc te trzody_swe
i_ukradła Rachel te posążki, które ojca_jej.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 31,19)
ותאמר אל אביה”
אל יחר בעיני אדני
כי לוא אוכל לקום מפניך
כי דרך נשים לי
„ויחפש ולא מצא את התרפים
„I_powiedziała do ojca_swego:
'Niech_nie płonie_gniew w_oczach pana_mego,
bo nie mogę wstać przed_tobą,
bo przypadłość kobiet mam.’
I_szukał i_nie znalazł tych posążków.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 31,35)
Rachel będąc już od 13 lat żoną Jakuba,
mając dobrą okazję do wzrostu w pobożności,
biorąc wzór, zachęty i wsparcie od męża;
wciąż trzymała się swojej starej, złej drogi,
zwyczajów z ojcowskiego domu Labana,
który mimo znajomości Jednego Boga
wciąż wybierał wierność bożkom…
Sytuacja po 20 latach znajomości z Jakubem
skłania do wniosku, że wcześniej było gorzej;
córki Labana nie mając wzoru i pouczeń męża
na pewno wierzyły i praktykowały jak ojciec;
a czas przed wyruszeniem z Padan-Aram
mógł być dla nich okazją do poprawy…
3. Imiona Synów Jakuba i Lei – Stopnie Drabiny do Boga
Ewolucję postawy Lei można prześledzić i rozważyć
jako wspinaczkę po drabinie rozwoju jej pobożności
analizując to, jak kolejno nazywała swoich synów,
których imiona mają podane znaczenia
i wyrażają jej intencje i spostrzeżenia,
a także sytuację przy ich narodzinach…
3a. Reuben – Najniższy Stopnień Drabiny do Boga
וירא יהוה כי שנואה לאה”
ויפתח את רחמה
ורחל עקרה
ותהר לאה ותלד בן
ותקרא שמו ראובן כי אמרה
כי ראה יהוה בעניי
„כי עתה יאהבני אישי
„I_widział יהוה że nienawidzona Lea(h)
i_otworzył to łono_jej,
a_Rachel (została)_niepłodna.
i_poczęła Lea(h) i_porodziła syna
i_nazwała imię_jego Reuben, bo powiedziała:
'Bo widział יהוה upokorzenia_moje,
bo teraz pokocha_mnie mąż_mój.'”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 29,31-32)
Pierwszego syna nazwano Reuben („ראובן„),
co sama Lea(h) wprost uzasadnia słowami:
– „widział” („ראה” („rea(h”)),
– „upokorzenia” („בעניי” („banii”)).
Fakt, że mówi ona o tym, że Bóg zobaczył,
może pokazywać, że uczynił to Stwórca,
który sam dostrzegał jej ból i potrzebę,
choć ona o to nie prosiła, nie modliła się;
że ten syn był niczym niezasłużonym darem,
początkiem drogi do uświęcenia i pobożności,
powołaniem i zachętą udzieloną z łaski,
jakiego wciąż wielu ludzi potrzebuje…
Fakt, że Bóg zna i może spełniać potrzeby,
jeszcze zanim zaczniemy się o nie modlić
potwierdzają też słowa Jeszui (Jezusa),
gdy pouczał jak właściwie się modlić…
„προσευχομενοι δε μη βαττολογησητε
ωσπερ οι εθνικοι δοκουσιν γαρ
οτι εν τη πολυλογια αυτων εισακουσθησονται
μη ουν ομοιωθητε αυτοις
οιδεν γαρ ο πατηρ υμων
ων χρειαν εχετε
προ του υμας αιτησαι αυτον”
„Modląc_(się) zaś nie paplajcie
jak te narody, zdaje_(się)_im bowiem,
że w tej wielości_mowy ich wysłuchani_będą;
nie więc zostalibyście_podobni im,
wie bowiem ten Ojciec wasz,
czego potrzebę macie,
zanim ci wy poprosicie Go.”
(Mt 6,7-8)
Oczywiście Mesjaszowi nie chodziło o to,
żeby nie modlić się w potrzebnych sprawach,
bo Bóg jako Ojciec chce, żeby z Nim rozmawiać,
cieszy się, że Mu ufamy i chcemy się zwierzać,
że szukamy u Niego pomocy w naszych trudach
i z Nim radujemy się z naszego szczęścia;
Jeszua pouczył nas raczej o tej prawdzie,
że spełnienie naszych modlitw nie zależy
od długiego czasu mówienia ani ilości słów,
że nie chodzi o to, żeby powtarzać wiele razy
czy prosić o więcej spraw, aby coś się powiodło,
czyniąc to bełkotliwie – szybko i byle jak,
żeby móc jak najwięcej tematów tak wyrazić;
bo o wiele ważniejsza jest nasza postawa
i słuszność tego, o co chcemy prosimy Ojca
niż mnóstwo gadania bez zaangażowania,
bez skupienia i uwagi poświęconej Bogu.
Modlitwy mogą być długie i głębokie,
ale skoro to ma być nasza rozmowa z Bogiem,
trzeba mieć wewnętrzne przekonanie o tym,
że wypowiadane słowa mają sens i cel;
gdy są natchnione, można ich nie rozumieć,
ale mieć to poczucie od Ducha Boga;
gdy są świadome, rozumowe, własne,
mówi się tyle, ile ma się słów…
3b. Szimaon – Krok ku Górze
ותהר עוד ותלד בן”
ותאמר כי שמע יהוה
כי שנואה אנכי
יתן לי גם את זה
„ותקרא שמו שמעון
„I_poczęła jeszcze i_porodziła syna
i_powiedziała: 'Bo usłyszał יהוה,
że znienawidzoną ja_(byłam)
i_dał mi też tego oto.’
I_nazwała imię_jego Szimaon.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 29,33)
Drugi syn Lei to Szimaon („שמעון„),
którego imię matka uzasadnia słowem
„usłyszał” („שמע” („szema”));
które wskazuje postęp w tej sprawie…
Cierpienie Lei już nie tylko było dostrzegalne,
ale ona o nim mówiła – prosiła Boga o pomoc,
co jest już krokiem ku uświęceniu i pobożności,
choć to dopiero początek – prośba w swej sprawie.
Choć wierzymy i możemy liczyć na to,
że Bóg zna nasze potrzeby i chce pomagać;
to jednak On nie chce, abyśmy tylko brali,
ale chce nas wychować do relacji z Nim,
do rozmawiania o naszych wspólnych sprawach,
do bliskości, jaką przez to możemy budować;
dlatego właśnie oczekuje czynienia tego
i dlatego potrzeba modlitwy do uświęcenia…
3c. Lewi – Udział we Wzroście
ותהר עוד ותלד בן”
ותאמר עתה הפעם
ילוה אישי אלי
כי ילדתי לו שלשה בנים
„על כן קרא שמו לוי
„I_poczęła jeszcze i_porodziła syna
i_powiedziała: 'teraz, tym_razem
przywiąże_(się) mąż_mój do_mnie,
bo_urodziłam mu trzech synów’,
dla wszystkiego nazwała imię_jego Lewi.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 29,34)
Trzeci syn został nazwany Lewi („לוי„),
co wyraża nadzieję Lei z jego powodu.
Nie jest to świadectwo kolejnej prośby o pomoc,
ale raczej oczekiwanie przyjścia owoców
jej czynnego współdziałania z Bogiem;
jak np. w modlitwie „Ojcze Nasz” słowa
„jak i my odpuszczamy naszym winowajcom”:
pewne dzieła Boga spełniają się dla nas,
kiedy Bóg posyła do nas swoje inne sługi
tak samo jak nas z pomocą dla innych osób;
więc czynny udział w sprawach, o które prosimy,
np. gotowość do służby natchnionej Duchem Boga
jest konieczna dla spełnienia modlitw…
3d. Jahuda(h) – Wdzięczność za Postępy
ותהר עוד ותלד בן”
תאמר הפעם אודה את יהוה
על כן קראה שמו יהודה
„ותעמד מלדת
„I_poczęła jeszcze i_porodziła syna
i_powiedziała: 'tym_razem dziękować_będę temu יהוה’,
dla wszystkiego nazwała imię_jego Jahuda(h)
i_przestała rodzić.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 29,35)
Czwartego syna nazwała Jahuda(h) („יהודה„),
którego imię uzasadniając dziękowaniem Bogu
słowem „אודה” („euda(h)”) czyli „podziękuję”;
czego po wszystkim wcześniej nie można zapomnieć.
Jeśli ktokolwiek obdarowany nie okazuje wdzięczności,
choćby kilku prostych, a bezcennych słów podziękowań,
to z pewnością stopniowo umniejsza to radość darczyńcy
i może w przyszłości zmniejszyć jego szczodrość.
Wracając do zaleceń Jeszui (Jezusa) o modlitwie,
zbyt wiele próśb z pewnością nie jest dobre;
ale modlitwę można wypełnić dziękczynieniami
lub rozważaniami dobra, które Bóg uczynił;
a wtedy będzie ona o wiele lepsza dla nas,
bo będzie nas prawdziwie zbliżać do Boga,
a nie tylko służyć naszym interesom,
sprawom, w których mamy potrzeby…
Można tu jednak odnieść wrażenie,
że Lea(h) podziękowała i przestała rodzić,
więc podziękowanie przerwało błogosławieństwo…
Ale nic bardziej mylnego od takiej myśli!
Lea(h) urodziła siedmioro dzieci w siedem lat,
a więc średnio po jednym dziecku co rok,
lecz pierwszą czwórkę najpewniej częściej,
skoro po nich nastąpiła zauważalna przerwa;
więc każdy rozsądnie myślący człowiek uzna,
że jej ciało potrzebowało po tym odpoczynku,
zatem Bóg powstrzymując na chwilę jej płodność
także w tym wyświadczył jej wtedy dobro…
3e. Iszszakar – Dla Dobra Innych
ותאמר לאה נתן אלהים שכרי”
אשר נתתי שפחתי לאישי
„ותקרא שמו יששכר
„I_powiedziała Lea(h): 'dał Bóg zapłatę_mi,
za_to_(że) dałam służącą_moją mężowi_mojemu’
i_nazwała imię_jego Iszszakar.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 30,18)
Kolejnym krokiem w pobożności Lei
jest poświęcenie i troska o innych;
jaką tu było danie mężowi służącej,
żeby ten mógł spłodzić kolejne dzieci
w czasie gdy ona nie mogła rodzić.
Lea(h) tym synem dziękuje Bogu za to,
że została za to wynagrodzona przez Stwórcę:
piąte imię „Iszszakar” („יששכר„) to „mąż zapłaty”;
nie prosi już Boga o więcej, jest szczęśliwa,
ale dziękuje, że mogła być dobrą dla innych
i Bóg sam zatroszczył się o jej dobro.
3f. Zebulon – Szczyt Drabiny do Boga
ותאמר לאה”
זבדני אלהים אתי זבד טוב
הפעם יזבלני אישי
כי ילדתי לו ששה בנים
„ותקרא את שמו זבלון
„I_powiedziała Lea(h):
'obdarował_mnie Bóg, mnie darem dobrym,
tym_razem zamieszka_(ze)_mną mąż_mój,
bo urodziłam mu sześciu synów’
i_nazwała to imię_jego Zebulon.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 30,20)
Imię ostatniego z synów Lei „Zebulon” („זבלון„)
uzasadnia ona słowem „יזבלני” („izebuloni”),
które dosłownie oznacza „otoczy_mnie”,
„wywyższy_mnie” lub „zamieszka_(ze)_mną”;
które wprost dotyczy największego pragnienia,
żeby Jakub pokochał ją i był ciągle z nią;
ale może też wyrażać znacznie głębszą myśl
przedstawioną w wielu wersetach Tanakhu,
w tym w obietnicach Odnowienia Przymierza:
ciągłą obecność i relację Boga z nami,
przedstawianą także w podobieństwie małżeństwa,
jak o tym mówi też np. fragment Pisma:
והיה ביום ההוא נאם יהוה”
תקראי אישי
„ולא תקראי לי עוד בעלי
„I_będzie w_dniu tym_oto, wyrocznia יהוה,
(że)_nazwiesz_Mnie 'Mężu_mój’
i_nie nazwiesz_Mnie dla_mnie więcej 'Baalu_mój’.”
(Oz 2,16/18)
Lea(h) dobrze wykorzystała czas
i w małżeństwie z Jakubem wzrastała,
co widać w kolejnych imionach jej synów,
które pokazują jej coraz lepsze myśli,
coraz lepszą postawę względem Boga.
3g. Podsumowanie Drabiny w Imionach Synów Lei
Jeśli symboliczną i mistyczną „drabiną do Boga”
mogą być doświadczenia Lei w zabieganiu o miłość Jakuba,
których nie miała Rachel miłowana od początku i trwająca przy bożkach,
to jak zabieganie Lei o względy Jakuba, tak dążenie do jedności z Iszraelem
jest drabiną, po której w uświęceniu mogą wspinać się liczne narody,
ale mający założone przekonanie o swym umiłowaniu tego nie czynią,
więc odczuwający pragnienie i gorliwie starający się ich wyprzedzają
i to raczej oni ostatecznie osiągają cel tej drogi…
4. Pręgowane, Cętkowane i Łaciate Owce
ויקח לו יעקב מקל”
בנה לח ולוז וערמון
יפצל בהן פצלות לבנות
מחשף הלבן אשר על המקלות
ויצג את המקלות אשר פצל
ברהטים בשקתות המים
אשר תבאן הצאן לשתות לנכח הצאן
ויחמנה בבאן לשתות
ויחמו הצאן אל המקלות
„ותלדן הצאן עקדים נקדים וטלאים
„I_wziął_sobie Jakub gałązek
topoli świeżych i_migdałowego_drzewa i_platanu
i_zdarł z_nich_(korę) pasami białymi
odsłaniając białość, która na_patykach.
I_ustawił oto te_patyki, które obdarł
przy_korytach, przy_poidłach tej_wody,
gdzie przychodzą trzody pić, przed_właśnie trzody,
aby parzyły_(się), w_przychodzeniu pić.
I_parzyły_(się) trzody przy patykach
i_rodziły trzody prążkowane, cętkowane i_pstre.”
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 30,37-39)
Czy to oznacza, że wygląd rodzących się owiec
zależał od tego, co ich matki widziały?
Wtedy ludzie mogli nie dostrzegać związków
pomiędzy cechami przodków oraz potomstwa
i nie rozumieć od czego zależą cechy dzieci;
ale dziś wiadomo, że są dziedziczone genetycznie
i nie zmienia ich sam wygląd otoczenia,
a adaptacja wymaga wielu pokoleń i presji,
która będzie faworyzować lepiej dopasowane.
Choć tekst Biblii podaje co uczynił Jakub
oraz że rodziły się właśnie takie owce;
to wcale nie podaje tego jako przyczynę,
ale nieco dalej opisana jest ta właściwa:
אביכן התל בי”
החלף את משכרתי עשרת מנים
ולא נתנו אלהים להרע עמדי
אם כה יאמר
נקדים יהיה שכרך
ילדו כל הצאן נקדים
ואם כה יאמר
עקדים יהיה שכרך
וילדו כל הצאן עקדים
ויצל אלהים את מקנה אביכם ויתן לי
ויהי בעת יחם הצאן
ואשא עיני וארא בחלום
והנה העתדים העלים על הצאן
„עקדים נקדים וברדים
„A_ojciec_wasz oszukiwał mnie
i_zmieniał tę zapłatę_moją dziesięć razy,
ale_nie dał_mu Bóg wyrządzić_zła mi.
Gdy tak powiedział [Laban]:
’Cętkowane będą zapłatą_twoją’
i_rodziły_(się) całe_trzody cętkowanych,
a_gdy_tak powiedział [Laban]:
'prążkowane będą zapłatą_twoją’
i_rodziły_(się) całe_trzody prążkowanych.
I_zabrał Bóg ten dobytek ojca_waszego i_dał_mnie.
A_było w_czasie parzenia_(się) trzody
i_podniosłem_oczy_moje i_widziałem we_śnie,
a_oto BARANY WCHODZĄCE NA OWCE
prążkowane, cętkowane i_łaciate.
(Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 31,7-10)
Czytając Biblię ludzie często popełniają błąd
wyciągając pochopny wniosek z jednego opisu,
a kolejne czytają tylko powierzchownie
z góry zakładając, że mówią one to samo;
podczas gdy powtórzenie może coś uzupełniać
i wyjaśniać, pozwalać rozumieć lepiej.
Warto czytać uważnie wszystko,
łączyć świadectwa na każdy temat
i dopiero z tego wnioskować,
na tym budować zrozumienie prawdy.
Chwała Bogu!
Ostatnia modyfikacja: 2021-11-13.