Śluby, Intencje i Miłosierdzie…
Komentarz do parszy „Matot” (części „Plemiona”):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,1/2-32,42; Jr 1,1-2,3; Flp 3,12-16
oraz do parszy „Masai” (części „Podróże”):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 33,1-36,13; Jr 2,4-28; 3,4; 4,1-2; Jk 4,1-12.
Intencje składania ślubów i odpowiedzialność za ich spełnianie.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Prawa Ślubów
„I_powiedział Mosze(h) do wodzów tych_plemion
dla_potomków Iszraela do_powiedzenia:
To_(są) te_sprawy, które nakazuje יהוה:
Mąż jeśli złoży ślub dla_יהוה lub to_zobowiązanie przysięgą,
dla_związania obowiązkiem na duszy_jego, nie znieważy słowa_jego,
według_wszystkiego tego_wychodzącego z_ust_jego uczyni„
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,1/2-2/3)
Tytuł tego czytania „מטות” („matot”) oznacza „plemiona”,
ale właściwie w tekście jest to część większej frazy
„אל ראשי המטות” („el reszi ha_matot”) – „do wodzów tych_plemion”;
co wskazuje, że temat dalszej wypowiedzi ich dotyczy,
że składanie ślubowań i przysiąg wymaga ich udziału;
bo nie jest to tylko sprawa jakiejś własnej ludzkiej myśli,
ale formalne zobowiązanie, które musi być wypowiedziane,
co w przypadku mężczyzn jest niepodważalne, musi być spełnione
(o czym też w 5. części komentarza „Odnowienie Treścią Przymierza„),
żeby nie podważać wiarygodności instytucji przysiąg,
które mają być gwarancją prawdziwości zobowiązań.
„A_kobieta jeśli_złoży ślub dla_יהוה
i_zobowiąże_(się) przysięgą w_domu ojca_jej w_młodości_jej
i_usłyszy ojciec_jej ten ślub_jej i_zobowiązane_jej,
którym związała_(się) na duszy_jej
I_uzna dla_niej ojciec_jej,
to_pozostaną wszystkie śluby_jej i_wszystkie zobowiązania,
którymi zobowiązała_(się), na duszy_jej pozostaną.
A_jeśli sprzeciwi_(się) ojciec_jej tej_jej w_dniu usłyszenia_jego,
wszystkie śluby_jej i_zobowiązania_jej,
którymi zobowiązała_(się), na duszy_jej nie pozostaną
i_יהוה przebaczy dla_niej bo sprzeciwił_(się) ojciec_jej tej_jej.
A_jeśli (tak)_będzie, (że)_będzie dla_męża i_śluby_jej na_niej
albo pośpiesznym_ślubem warg_swoich,
którym zobowiązała_(się) na_duszy_jej,
i_usłyszy mąż_jej w_dniu usłyszenia_jego
i_uzna dla_niej i_pozostaną ślub_jej i_zobowiązanie_(jej),
którym zobowiązała_(się), na_duszy_jej pozostaną.
A_jeśli w_dniu usłyszenia mąż_jej sprzeciwi_(się) jej,
to_unieważniony_(będzie) ten ślub_jej, który na_niej
i_ten pośpieszny_ślub warg_jej, którym związała_(się) na duszy_jej
i_יהוה przebaczy dla_niej.„
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,3/4-8/9)
Śluby i przysięgi kobiet mogą być unieważnione
przez ich ojców lub mężów w dniu, gdy się o tym dowiedzą,
dlatego że ich spełnienie przez kobiety zależy od mężczyzn,
na których ciąży obowiązek zapewnienia utrzymania rodzinie,
a w tym też środków na to, czego kobiety się podejmują…
Jeśli kobieta złożyłaby np. ślub, że nie będzie nigdy jeść jabłek,
a wyszłaby za mąż za sadownika, który ich ma pod dostatkiem,
ale zakup w zamian za nie innych produktów byłby kłopotliwy,
np. wymagał dalekich podróży do miejsc upraw innych owoców;
to takim ślubem kobieta nie podejmuje własnego wyrzeczenia,
ale obarcza problemem męża, dlatego on ma głos w tej sprawie
i może się na taki ślub zgodzić lub go unieważnić w dniu gdy się dowie
(także wiele dni po tym, jak ten ślub został przez nią złożony)
mogąc w zamian za to zaproponować jej coś innego,
żeby nie umniejszyć poświęcenia, a wykonać je dobrze,
na miarę możliwości i sensownych powodów…
W historii Chany (Anny) w 1Sm 1,10-13 można odnieść wrażenie,
że jej ślubowanie zostało złożone wbrew Prawu – szeptem i prywatnie;
ale faktycznie nabrało ono mocy znacznie później, a przed spełnieniem,
kiedy wyznała ona mężowi co postanowiła i uzyskała akceptację,
po czym oznajmiła to też kohenowi (kapłanowi) – 1Sm 1,22-28.
„Ale_ślub wdowy i_odprawionej,
każdy, którym związała_(się) na duszy_jej, pozostanie na_niej.„
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,9/10)
Zobowiązania wdów i odprawionych (rozwiedzionych) są ważne,
bo możliwości takich kobiet nie zależą od mężów ani ojców;
więc nie ma powodu, żeby ktoś oceniał ich wykonalność
ani potrzebę dołączenia do takich zobowiązań.
„A_jeśli (w)_domu męża_jej ślubowała
lub związała_(się) zobowiązaniem na duszy_jej w_przysiędze_jej
i_usłyszał mąż_jej i_milczał dla_niej, nie sprzeciwił_(się) jej,
to_pozostaną wszystkie śluby_jej i_wszystkie zobowiązania,
którymi związała_(się), na duszy_jej pozostaną.
A_jeśli sprzeciwiając_(się) sprzeciwi_(się) jej mąż_jej
w_dniu usłyszenia_jego wszystkiego wychodzącego (z)_warg_jej,
dla_ślubów_jej i_dla_zobowiązań duszy_jej, nie pozostaną,
mąż_jej unieważnił_(je) i_יהוה przebaczy dla_niej.
Wszystkie śluby i_wszystkie przysięgi, zobowiązania obciążające duszę
mąż_jej może_pozostawić_jej i_mąż_jej może_unieważnić_jej;
lecz_jeśli milcząc milczał dla_niej mąż_jej od_dnia do dnia,
to_pozostaną te wszystkie śluby_jej lub te wszystkie zobowiązania_jej,
które na_niej, pozostają (na)_niej,
bo milczał dla_niej w_dniu usłyszenia_jego.”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,10/11-15/16)
Choć Prawo to jest dane na przykładzie zwykłego małżeństwa,
to małżeństwo jest też w Biblii wzorem relacji Boga z ludźmi,
gdzie mąż jest symbolem Boga, a żona ludu lub człowieka;
można więc z tego podobieństwa wnioskować pouczenie,
że kiedy człowiek wchodzi w Przymierze z Bogiem
i wyzna, że ślubował coś wcześniej nieświadomie i pochopnie
(o czym np. poprzednia religia mogła nauczać niewłaściwie),
to Bóg ma władzę te śluby i przysięgi unieważnić tego dnia,
ale tylko w tym jednym dniu może się to stać bezkarnie
(bo Bóg wie o ślubie zawsze, a tego dnia działa sprzeciw),
więc nie można zwlekać z wyznaniem i prośbą o uwolnienie.
Istotne jest też, że ta władza Męża jest tylko w małżeństwie,
więc gdyby jakiś człowiek potem odstąpił od wierności Bogu,
to jako oddalony traci uwolnienie od złych ślubów.
„Takie_(są) te_Ustawy, które nakazał יהוה temu Moszemu
między mężem dla_żony_jego, między ojcem dla_córki_jego,
w_młodości (w)_domu ojca_jej.”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,16/17)
2. Zemsta Na Midianitach
„I_przemówił יהוה do Moszego mówiąc:
’Zemścij_(się) zemstą (za)_potomków Iszraela na_tych Midianitach,
potem przyłączony_(będziesz) do ludu_twojego.'”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 31,1-2)
Bóg nakazał, żeby zemsta na Midianitach
dokonała się rękami Iszraela pod wodzą Moszego:
nie dokonał tego Sam tylko cudowną mocą z Niebios,
ale nakazał posłać ludzi do walki zbrojnej:
„I_przemówił Mosze(h) do_ludu mówiąc:
’Przygotujcie z_pośród_was mężów dla_wojska
i_będą przeciw Midianitom by_dokonać zemsty יהוה przeciw Midianitom,
tysiąc od_plemienia, tysiąc od_plemienia
od_wszystkich plemion Iszraela wyślecie na_wojnę.’
I_wyznaczyli z_tysięcy Iszraela tysiąc na_plemię,
dwanaście tysięcy uzbrojonych (na)_wojnę.
I_posłał ich Mosze(h) tysiąc na_plemię na_wojnę,
ich i_tego Pinchasa, syna Eleazara, tego_kohena
na_wojnę i_naczynia te_święte i_trąby te_sygnałowe w_ręku_jego.
I_walczyli przeciw Midianitom jak nakazał יהוה temu Moszemu
i_pozabijali wszystkich mężczyzn
i_tych królów Midianu pozabijali ponad zgładzonych_w_walce,
tego Ewi i_tego Rekem i_tego Cur i_tego Chur i_tego Reba,
pięciu królów Midianu i_tego Baalama, syna Baora zabili mieczem.„
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 31,3-8)
Mosze(h) (Mojżesz) wyznaczył i wysłał ludzi,
którzy biorąc ze sobą znaki obecności Boga
wyruszyli i zwyciężyli tych, którzy przywiedli Iszraela do grzechu
i w ten sposób wykonali na nich nakazaną zemstę Boga
zabijając odpowiedzialnych na sprawienie zgorszenia;
co dowodzi, że w spełnianiu tak ślubów jak i woli Boga
potrzebna jest też wola, zaangażowanie i działanie ludzi,
a nie tylko sama wiara i bierne czekanie na cuda,
które nam pomagają, ale nas nie zastępują…
3. Miasta Lewitów
„I_przemówił יהוה do Moszego
na_stepach Moabu nad Jardenem (przy)_Jerycho do_powiedzenia:
’Rozkaż tym potomkom Iszraela i_dadzą Lewitom
z_dziedzicznych posiadłości_ich miasta na_zamieszkanie
i_pastwiska dla_miast otaczające_je dacie dla_Lewitów
i_będą te_miasta dla_nich na_zamieszkanie
i_pastwiska_ich będą dla_bydła_ich
i_dla_dobytku_ich i_dla_wszelkich zwierząt_ich,
a_pastwiska tych_miast, które dacie dla_Lewitów
od_murów tego_miasta na_zewnątrz tysiąc łokci wokół
i_odmierzycie na_zewnątrz od_miasta
(z)_tej strony wschodniej dwa_tysiące w_łokciach
i_(z)_tej strony południowej dwa_tysiące w_łokciach
i_(z)_tej strony zachodniej dwa_tysiące w_łokciach
i_(z)_tej strony północnej dwa_tysiące w_łokciach,
a_to_miasto w_środku, one będą dla_nich pastwiskami tych_miast.
I_oto (z)_tych_miast, które dacie dla_Lewitów
tych sześć miast schronienia (do)_których dacie uciec tam temu_zabójcy,
a_poza_nimi dacie czterdzieści i_dwa miasta,
wszystkich tych_miast, które dacie dla_Lewitów
czterdzieści i_osiem miast z_nimi i_(z)_tymi pastwiskami_ich.
A_te_miasta, które dacie z_posiadłości potomków Iszraela
od_oto tego_wielkiego powiększycie i_od_oto tego_małego pomniejszycie,
(każdy)_mąż według dziedzictwa_swego, które posiądą
weźmie z_miast_swoich dla_Lewitów.'”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 35,1-8)
Bóg nie dał plemieniu Lewiego dziedzicznego obszaru,
ale zgodnie z zapowiedzią Jakuba rozproszył ich w Iszraelu,
według słów zapisanych Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 49,5-7
karcących za zemstę na mieszkańcach miasta Szechem
po tym jak jego wódz popełnił grzech względem ich siostry…
Pokazuje to, że zależnie od postawy ludzi i przyjęcia skarcenia
przekleństwo może się spełnić, ale i obrócić w błogosławieństwo,
ta sama treść może nabrać innego, o wiele lepszego sensu:
– plemię Szimaona (Symeona) pozostało grzeszne i odstępcze,
w ostatniej pladze zginęło wielu z nich, więc byli najmniej liczni,
dlatego dostali tylko małą enklawę wewnątrz obszaru Jahuda(ha),
inaczej niż ich bracia, których własne terytoria sąsiadują z innymi;
– plemię Lewiego się znacząco poprawiło i uświęciło,
ich gorliwość została ukierunkowana w odpowiedni sposób,
dlatego dostali miasta podzielone wśród wszystkich plemion,
żeby dla wszystkich móc być nauczycielami, wzorami i stróżami,
żeby będąc pośród wszystkich mogli spełniać swą funkcję
i wszędzie nauczać Tory oraz rozsądzać spory innych,
a także strzec wyznaczonych miast schronienia.
4. Miasta Schronienia
„I_przemówił יהוה do Moszego do_powiedzenia:
’Przemów do potomków Iszraela i_powiedz im:
Gdy wy przejdziecie oto ten_Jarden do_Ziemi Kanaan
i_wybierzecie dla_siebie miasta,
(które)_miastami schronienia będą dla_was
i_uciekać_(będzie) tam zabójca zabijający duszę w_przypadku
i_będą dla_was tymi_miastami schronienia od_mściciela
i_nie umrze ten_zabójca aż postawią_go przed_obliczem tej_rady na_sąd.'”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 35,9-12)
Miasta schronienia są sprawiedliwym rozwiązaniem,
które znacząco góruje np. nad świeckimi więzieniami:
nie trzeba tam nikogo zamykać, utrzymywać ani pilnować,
nie trzeba budować murów, krat ani zatrudniać strażników;
bo przestępcy winni przebywania w izolacji sami chcą tam być,
sami chcą i muszą tam jak najszybciej dotrzeć i przebywać;
bo tylko tam są bezpieczni od zemsty dozwolonej na zewnątrz;
dlatego sami zgłaszają się tam na sąd, który może ich uniewinnić,
jeśli nie mieli intencji zabicia, a tylko spowodowali wypadek…
„A_jeżeli przez_narzędzie (z)_żelaza uderzył_go i_zabił,
mordercą on, śmierć poniesie ten_morderca.
I_jeżeli przez_kamień (w)_ręku, którym można_zabić nim
uderzył_go i_zabił, mordercą on, śmierć poniesie ten_morderca.
Jeżeli przez_narzędzie (z)_drewna (w)_ręku, którym można zabić nim
uderzył_go i_zabił, mordercą on, śmierć poniesie ten_morderca.
Mściciel tej_krwi, on zabije oto tego_mordercę gdy spotka go, on zabije_go.
A_jeśli w_nienawiści ugodził_go lub rzucił_(się) na_niego z_zasadzki i_umarł
albo we_wrogości uderzył w_ręce_swojej i_zabił,
śmierć poniesie uderzający, mordercą on,
mściciel tej_krwi zabije oto tego_mordercę gdy_spotka go.”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 35,16-21)
Na tym przykładzie Tora(h) doskonale pokazuje,
że Bóg osądza nie tylko sam czyn, ale czyn razem z intencjami
i to chęć wyrządzenia krzywdy i gniew są najsurowiej karane,
za celowe morderstwo karą jest śmierć i nie ma ratunku…
„A_jeśli w_porywczości, (ale)_w_nie wrogości
uderzy albo rzuci w_niego dowolnym przedmiotem w_nie zasadzce,
albo przez_jakikolwiek kamień, którym (można)_zabić nim w_(nie) wiedzy
i_spuścił na_niego i_umarł, a_on nie (był)_wrogiem dla_niego
i_nie dążył_(do) zła_(dla)_niego, to_osądzi ta_społeczność
między tym_uderzającym i_między mścicielem tej_krwi
według tych_Wyroków, tych_oto i_ocali ta_społeczność
oto tego_zabójcę z_ręki mściciela tej_krwi
i_sprowadzi go to_zgromadzenie do miasta schronienia,
(do)_którego uciekł tam i_(będzie)_przebywał w_nim
aż umrze ten_kohen, ten_wielki,
którego namaszczono go w_olej ten_święty.
A_jeżeli wychodząc wyjdzie ten_zabójca
(za)_tę granicę miasta schronienia_swego, (do)_którego uciekł tam
i_znajdzie go mściciel tej_krwi poza od_granicy miasta schronienia_jego
i_zabije mściciel tej_krwi oto tego_mordercę, nie_ma jego krwi_(winy),
bo w_mieście schronienia_swego ma_przebywać
aż_do śmierci tego_kohena, tego_wielkiego
i_po śmierci tego_kohena, tego_wielkiego
wróci ten_zabójca do ziemi posiadłości_swojej.”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 35,22-28)
Jeśli jednak ktoś sprawił śmierć człowieka nie mając takiego zamiaru,
to Bóg posłużył się człowiekiem wymagającym mniejszej kary
(o czym mówi Tora(h) w Szemot/2Moj/Exodos/Wj 21,12-13)
i za nieświadomy, przypadkowy (z ludzkiego punktu widzenia) czyn,
popełniony być może w uniesieniu, a być może w wyniku zaniedbania,
zostanie ukarany przypadkową (z ludzkiego punktu widzenia) karą,
bo nie wiadomo jak długo będzie jeszcze żył kohen hagadol,
czy będzie to tylko kilka dni czy wiele lat…
5. Przykazania Nadane nad Jardenem
„To te_Przykazania i_te_Wyroki, które nakazał יהוה
w_rękę Moszego do potomków Iszraela
na_stepach Moabu nad Jardenem.”
(Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 36,13)
Te i inne opisane w tych parszach Prawa Tory
zostały objawione dopiero nad Jardenem (Jordanem),
po części dlatego, że wcześniej nie były wykonywalne
(np. Iszrael nie miał miast, więc nie mógł wyznaczyć ucieczek),
a po części dlatego, że nie było świadomości ich potrzeby
(np. warunki zawierania małżeństw dziedziczących córek);
ale tak czy inaczej są to Prawa pochodzące od Boga,
które w słusznym zamyśle Stwórcy istniały od zawsze,
(np. znamię Kaina pełniło funkcję jak miasto ucieczki
dla człowieka, który zabił brata nieświadomie, że może,
bo choć w gniewie, to nie znając jeszcze śmierci człowieka;
co zapowiadało wyzwolenie od grzechów w śmierci Mesjasza
i możliwość powrotu do uświęcenia, jeśli reszta życia będzie dobra,
jeśli pozostanie posłuszny Bogu i podporządkuje się tej karze;
o czym była mowa w 5. części komentarza „Na początku…„)
a ludziom zostały one dane dopiero we właściwej chwili,
gdy byli już gotowi, żeby z nich dobrze skorzystać…
Chwała Bogu.
Ostatnia modyfikacja: 2020-07-26.