Kolejność do Zrozumienia

Czas czytania: 11 minut

Komentarz do parszy „Jitro” (części „Jitro” (imię człowieka)):
Szemot/2Moj/Exodos/Wj 18,1-20,26; Iz 6,1-7,9; 9,5-6; Mt 5,17-32.
Kolejność wydarzeń w Biblii wskazuje właściwy sens treści.

Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.

1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia

We wcześniejszym komentarzu do parszy Jitro „Czy Szczególnie Ważne Słowa?
zostały omówione historyczne poglądy i zwyczaje judaizmu oraz wyjaśniono,
że „ASZERET HA_DEBARIM” NIE SĄ SZCZEGÓLNIE WAŻNE i nie powinny być tak traktowane,
lecz te słowa zawierają Przykazania Boga, które są tak samo ważne jak cała reszta Tory
,
którą też nadał sam Bóg, a jeden człowiek musiał przekazywać, bo inni bali się słuchać;
dlatego należy uznawać i spełniać wszystkie Ustanowienia Boga dokładnie tak samo,
w tym np. pouczenia Jitry, które w relacji przyspieszono, żeby podnieść ich rangę
i podając je tuż przed „Przymierzem Synajskim” zrównać z nim ważnością…

2. Kolejność Wydarzeń – Odejście Teścia Moszego

„I_odprawił Mosze(h) tego teścia_swego [Jitrę]
i_odszedł od_niego do ziemi_swojej.”

„I_powiedział Mosze(h) do_Chobaba, syna Rauela,
tego_Midianity, teścia Moszego:
’wymuszamy my do tego_miejsca,
(o)_którym powiedział יהוה [Bóg]: `Te dam wam.`
Pójdź z_nami i_dobrze_uczynimy dla_ciebie,
bo יהוה [Bóg] zapowiedział dobro dla Iszraela.’
I_powiedział do_niego: 'nie pójdę,
bo raczej do ziemi_mojej i_do rodziny_mojej pójdę.’
I_powiedział: 'Nie, proszę, zostawiaj nas,
bo aż tak znasz obozowanie_nasze na_pustyni
i_będzesz dla_nas za_oczy
i_będzie jeśli pójdziesz z_nami i_będzie to_dobro,
to_oto, które uczyni_dobrze יהוה [Bóg] z_nami,
uczynimy_dobrze dla_ciebie.’
I_wyruszyli z_Góry יהוה [Boga] drogą trzech dni.”

To, że historia pobytu Jitry chronologicznie nie dzieje się przed zawarciem Przymierza,
ale jest przesunięta i przyspieszona w relacji, choć faktycznie wydarzyła się znacznie później,
gdy Iszrael obozował pod Górą Synaj, a Mosze(h) wrócił z 40 dni i nocy trwania przy Bogu;
nie jest ludzkim wymysłem w tradycji judaizmu, ale wnioskiem z innej części tekstu Tory,
gdzie odejście teścia Moszego wspomniane w tej parszy jest dokładniej opisane ponownie,
a Mosze(h) tam prosi go, żeby on poszedł z Iszraelem i był przewodnikiem po pustyni,
co świadczy, że działo się to wtedy, gdy jest tam opisane – gdy Naród wyruszał od Synaju,
zatem wyraźnie przy końcu, a nie na początku pobytu przy tej Górze Bożej….

3. Kolejność Wydarzeń – Przygotowanie do Święta

„W_miesiącu tym_trzecim od_wyjścia synów Iszraela z_Ziemi Micraim
w_dniu tym_oto przyszli (na)_pustynię Synaj.”

Wbrew temu, co podaje wiele przekładów Biblii,
oryginalna treść wersetu o przybyciu na Pustynię Synaj
nie mówi, że stało się to „pierwszego dnia trzeciego miesiąca”,
ale „ביום הזה” („be_jom ha_za(h)”) oznacza „w_dniu tym_oto”,
więc który i jaki to był dzień, skoro „ten_oto” – jakiś bardzo konkretny,
który powinien być rozpoznany takim wskazaniem?

Dni związane z wyjściem z Micraim (Święta Przaśników) mają zbyt późne daty miesięczne
i gdyby chodziło o któryś z nich, to byłoby to po ponad 50 dniach, po Święcie Tygodni,
dlatego nie może chodzić o ten sam, co dni, do których nawiązuje tekst w tym wersecie
(mimo, że „את היום הזה” („oto tego_dnia, tego_oto”) jest w Szemot/2Moj/Exodos/Wj 13,3
i „היום הזה” („tego_dnia, tego_oto”) jest zapisane w Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 23,14,
które odnoszą się do dni wyjścia i świętowania Pesach (a nawet jego zakańczania)).

Tradycja judaizmu uznaje, że słowo „הזה” jest też w Szemot/2Moj/Exodos/Wj 12,1-2,
gdzie wskazuje 1. miesiąc (choć nie jest tam napisane, że dzieje się to w jego 1. dniu),
więc miałoby ono takie znaczenie, jak jest to zwykle tłumaczone – „1. dzień miesiąca”.

Ciekawą myślą jest też, że w opisie stwarzania nazwy dni zwykle są bez przedimka „ה”,
który tam poprzedza tylko nazwę „יום הששי” („jom ha_sziszi”) – „dzień ten_szósty”
oraz następną nazwę „יום השביעי” („jom ha_szabiai”) – „dzień ten_siódmy”;
a pierwsze wystąpienie słowa „זה” dotyczy człowieka (Bereszit/1Moj/Genesis/Rdz 5,1)
i podróż oraz rozbijanie obozu w Dniu Szabatu byłyby niewłaściwym świadectwem;
z czego można wnioskować, że chodzi o „dzień szósty” – „piątek” lub datę miesięczną,
przy czym sens pierwszego piątku w miesiącu mocniej wynika z takiego powiązania.

Gdyby prawdziwa była interpretacja wskazująca późniejszą datę przybycia
(w roku wyjścia (czyli w 1533 r. p.n.e.) piątek przypadał 7. dnia 3. miesiąca),
to obalałoby to tradycję, że Chag Szabuot miałoby przypadać 6. Siwan
w wyniku liczenia aomeru zawsze od 16. Nisan – 2. dnia Chag HaMacot;
bo nadanie Tory na Górze Synaj musiałoby nastąpić jeszcze kilka dni później…

I_Mosze(h) wstąpił do tego_Boga
i_zawołał do_niego יהוה [Bóg] z tej_góry mówiąc:
’Tak powiesz do_Domu Jakuba i_oznajmisz do_synów Iszraela:
`Wy widzieliście co uczyniłem dla_Micraim
i_nosiłem was na skrzydłach orlich i_przywiodłem was do_Mnie;
a_teraz jeśli słuchając usłuchacie w_głos_Mój i_(będziecie)_strzec tego Przymierza_Mego,
to staniecie_(się) dla_Mnie własnością ze_wszystkich tych_ludów, co dla_Mnie cała ta_Zimia,
a_wy będziecie dla_Mnie królestwem kohenów i_narodem świętym,
oto te_słowa, które powiesz do synów Iszraela.`’
I_przyszedł Mosze(h) i_zawołał do_starszych tego_ludu
i_przedstawił przed_obliczami_ich te wszystkie te_słowa,
te_oto, które polecił_mu יהוה [Bóg].”

„I_odpowiedział cały ten_lud razem i_mówili:
’wszystko co mówił יהוה [Bóg] uczynimy.’
I_zwrócił_(się) Mosze(h) tymi słowami tego_ludu do יהוה [Boga]
i_powiedział יהוה [Bóg] do Moszego: 'oto Ja przyjdę do_ciebie w_gęstym tym_obłoku
po_to_żeby słyszał ten_lud mówienie_Moje z_tobą i_też w_ciebie zawierzą na_wieczność.’
I_doniósł Mosze(h) te słowa tego_ludu do יהוה [Boga]
i_powiedział יהוה [Bóg] do Moszego:
’Idź do tego_ludu i_uświęć_ich tego_dnia i_jutro
i_wypiorą ubrania_swoje i_będą gotowi na_dzień ten_trzeci,
bo w_dniu tym_trzecim zstąpi יהוה [Bóg]
przed_oczy całego tego_ludu na górę Synaj.’
(…)
I_zszedł Mosze(h) z tej_góry do tego_ludu
i_uświęcił_(się) oto ten_lud i_wyprali szaty_swoje.”

„I_było w_dniu tym_trzecim, z_nastaniem tego_ranka,
i_były grzmoty i_błyskawice i_obłok gęsty nad tą_górą i_głos szofaru potężny bardzo
i_zadrżał cały ten_lud, który (był)_w_obozie.”

Tora(h) relacjonuje, że pomiędzy przybyciem w pobliże Góry Synaj i ogłoszeniem Przymierza
Mosze(h) wchodził na szczyt Góry i rozmawiał tam z Bogiem oraz ogłaszał to ludowi na dole,
z czego wynika, że prorok musiał wchodzić na szczyt do Boga i schodzić z góry do Iszraela,
za każdym razem kilkaset metrów różnicy wysokości i wiele kilometrów drogi – po kilka godzin.
Z zapisu wynika, że do nakazu przygotowania na 3. dzień takie wejścia mogły być 2 lub 3
(werset Szemot/2Moj/Exodos/Wj 19,9 powtarza przekazanie Bogu odpowiedzi ludu,
co może dotyczyć tego samego co wcześniej lub wskazywać kolejną sprawę).

Tradycja judaizmu uznaje, że takie wejścia na szczyt Góry Synaj były 3 w 3 kolejne dni po przybyciu
(jednak możliwe jest też, że pierwsze wejście przypadło tego samego dnia, co rozbijanie obozu),
z których 3. jest też 1. z 2 dni nakazanego oczyszczania przed objawieniem się Boga całemu ludowi.
Tak tradycyjna rachuba wyjaśnia przebieg 1., {2., 3., 4.}, {4., 5.} dnia miesiąca przed Chag Szabuot,
a licząc od piątku 7. Siwan, to np. 7., {7., 8., 9.}, {9., 10.} i wtedy Szabuot 11. Siwan we wtorek (3. dzień),
który był tamtego roku 50. dniem w rachubie aomeru zaczynającej się po 7. Dniu Przaśników,
jaka po najbliższym Pesach będzie zaczynać się równocześnie od 1. dnia tygodnia (niedzieli)
i wskazującej termin święta w zakresie od 11. do 13. Siwan (zależnie od układu długości miesięcy,
a wtedy Abib/Nisan i Ziw/Aijar miały po 30 dni, dlatego data święta jest wcześniejsza niż zwykle).
Początek aomeru musi być w dzień powszedni, w którym można ścinać i zbierać zboże na kołysanie,
a nie trzeba by opuszczać Jeruszalaim np. w nocy Pesach i czuwania, żeby zdążyć dojść i wrócić z pola
(co by się zdarzało, gdyby aomer liczyć zawsze od niedzieli podczas Święta Przaśników – jego 1. dnia).

O wyznaczeniu roku wyjścia z Micraim (Egiptów) więcej w tekście „Błogosławieństwo w Ograniczeniu„,
o przewidywanym terminie Pesach w tym roku jest więcej w tekście „Wyliczenia Miesiąca Abib„,
a o powodach dnia rozpoczynania liczenia aomeru do Szabuot w tekście „1. Dzień Liczenia Aomeru„.

Warto zwrócić uwagę, że niezależnie od daty początku dni od przybycia Narodu Iszraela do Synaju
do 40 dni i nocy, które Mosze(h) przebywał z Bogiem na szczycie (3 razy) po zawarciu Przymierza
są wypełnione wchodzeniem na górę, rozmowami z Bogiem, schodzeniem i rozmowami z ludźmi,
więc Mosze(h) (Mojżesz) nie mógł wtedy dodatkowo cały dzień rozsądzać sporów, co widziałby Jitro,
zatem to też świadczy, że historia z 18. rozdziału dzieje się (długo) po wydarzeniach opisanych w 19.;
zatem wzmianka o teściu proroka jest celowo przyspieszona w kompozycji Tory.

4. Zrozumienie z Kolejności – Zakaz Pokłonów

Układ relacji Tory przesuwający pouczenia Jitry przed Przymierze Synajskie
jest ważny nie tylko ze względu na potwierdzenie ważności wszystkich Przykazań Boga,
ale także dlatego, że w kolejności czytania pozwala lepiej rozumieć inną treść:

„I_wyszedł Mosze(h) na_spotkanie teścia_swego
i_pokłonił_(się) i_ucałował go
i_pytali mąż_[jeden] przyjaciela_swego o_powodzenie
i_weszli do_namiotu.”

„Nie będzie dla_ciebie bogów innych obok oblicza_Mego.
Nie zrobisz dla_ciebie posągu i_żadnego_obrazu,
(tego)_co na_niebiosach z_wysoka i_co na_ziemi z_niska i_co w_wodach z_niska od_ziemi.
Nie pokłonisz_(się) dla_nich i_nie (będziesz)_służył_im…”

Historia w Torze tuż przed Synajem pokazuje, że Mosze(h) pokłonił się teściowi,
podobnie jak wcześniej np. Abraham kłaniał się Chetytom czy Jakub swemu bratu;
więc czytelnik Pisma Świętego powinien mieć świadomość, że we właściwym sensie,
który różni się od czci Boga, nie są zakazane pokłony ludziom jako gest szacunku,
których właściwego składania świadectwa występują w Biblii także później, np.:
Batszeba i prorok Natan kłaniają się królowi Dawidowi w 1Krl 1,16.23.31.

Zakaz bałwochwalstwa jest bardzo ważny, a naruszanie go to wielki grzech,
lecz nawet w takiej sprawie można popełnić błąd przesadnej interpretacji;
a jak każdy temat, należy to rozumieć zgodnie z biblijnymi kontekstami,
które pokazują ograniczenia znaczenia i przykłady stosowania w praktyce.

Skoro można kłaniać się królom, których ustanowił Bóg,
to właściwym jest czynienie tego wobec Mesjasza Jeszui (Jezusa),
który nie jest samym Bogiem, ale właśnie królem, jakiego dał Bóg;
z tym zastrzeżeniem, że pokłon można złożyć osobie Mesjasza,
a nie np. jakiemuś jego wyobrażeniu, które faktycznie nim nie jest,
dlatego jest to dopuszczalne przy prawdziwym objawieniu,
jakie mieli apostołowie, gdy był z nimi lub do nich przychodził.
Więcej o tym w komentarzu „Posłanie ku Wywyższeniu„.

5. Podsumowanie

Bóg natchnął spisanie w Biblii w taki sposób,
żeby pouczające były nie tylko poszczególne wersety treści,
ale żeby konteksty i układ tekstu także miał znaczenie
i dostarczał wyjaśnień tego, co można zrozumieć źle
przygotowując rzetelnego czytelnika do rozważań,
w których zada właściwe pytania i znajdzie odpowiedzi,
które nie pozwolą przyjąć pochopnych wniosków,
ale doprowadzą do pełni prawdy i dobra,
jakie czeka w Królestwie Boga, w Ziemi Obiecanej,
do której Mosze(h) zapraszał Jitrę…

Chwała Bogu!

Wyraź opinię o artykule:

Click to listen highlighted text!