Wybór Lepszych Możliwości
Komentarz do parszy „Szelach LeKha” (części „Poślij Dla_Siebie”):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 13,1-15,41; Joz 2,1-24; Hbr 3,7-19.
Wybór między uleganiu problemom i możliwościami rozwiązania.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– tożsamości i wysłanie zwiadowców;
– ustalenia ze zwiadu i bunt ludu;
– zmiana imienia Hoszei na Jahuszua;
– ważność Szabatu i jego ograniczeń;
– Prawa dotyczące oddań od wszystkich ludzi;
– cicit (frędzle) – widoczne przypomnienie Przykazań;
– skarcenia mające prowadzić do poprawy;
– znaczenie świadomości w osądzaniu winy.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Ufność i Odwaga Wiernych;
– Posłuszeństwo Właściwej Ufności.
2. Wybór Lepszych Możliwości
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 13,21-25:
ויעלו ויתרו את הארץ ממדבר צן”
עד רחב לבא חמת
ויעלו בנגב ויבא עד חברון
ושם אחימן ששי ותלמי ילידי הענק
וחברון שבע שנים נבנתה לפני צען מצרים
ויבאו עד נחל אשכל
ויכרתו משם זמורה ואשכול ענבים אחד
וישאהו במוט בשנים ומן הרמנים ומן התאנים
למקום ההוא קרא נחל אשכול
על אדות האשכול אשר כרתו משם בני ישראל
„וישבו מתור הארץ מקץ ארבעים יום
aż_do Rechob u_wejścia (do)_Chamat
i_wstąpili na_Negeb i_weszli aż_do Chebronu
i_tam_(byli) Achiman, Szeszaj i_Talmaj, potomkowie tego_Anakha,
a_Chebron siedem lat zbudowany_(był) przed_obliczem Coan Micraim.
I_weszli aż_do Doliny Eszkhol
i_odcięli stamtąd gałąź i_grono winogron jedno
i_nieśli_je na_drągu we_dwóch i_z tych_granatów i_z tych_fig.
Dla_miejsca tego_oto nazwali 'Dolina Eszkhol’
ze względu (na)_to_grono, które odcięli stamtąd potomkowie Iszrela.
I_wrócili z_badania tej_ziemi przy_końcu czterdziestu dni.”
W poprzednich komentarzach do parszy na ten tydzień i kończący go Szabat
były już omawiane powody wysłania zwiadu oraz ocena świadectw i skutków;
a w tym warto zwrócić uwagę szczególnie na to, co zobaczyli zwiadowcy…
Ziemia Obiecana okazała się bardzo żyzna, dająca mnóstwo wielkich owoców,
faktycznie jak mówiły o niej zapowiedzi Boga była „płynąca mlekiem i miodem”;
a jej mieszkańcy byli wielcy i potężni, mieszający w warownych miastach,
co także świadczyło o tym, że mogli z tej ziemi czerpać ogromne korzyści,
bo bez odpowiednich zasobów nie da się dobrze rozwijać ani wzmacniać,
a oni osiągnęli to wszystko mogąc używać jej obfitości i dostępnych bogactw;
jednak większość zwiadowców nie zobaczyła tego w taki sposób…
Zamiast uznać, że dobra ziemia musi mieć mieszkańców, którzy z niej korzystają,
więc oczywiste i pewne jest, że będą tam silni ludzie umocnieni jej obfitością;
a zamiast przerażenia i zniechęcenia napotkaniem tam takich wrogów
należało pomyśleć, że Bóg wyznacza i cel i sposób jego zrealizowania,
zaś wrogów może [pomóc] usunąć podobnie jak już czynił to wcześniej:
Egipcjan zatopił w wodach morza, a w walce z Amalekitami wzmacniał…
Jeśli ma się nadzieję i oczekiwanie zdobycia i zajęcia najlepszego miejsca,
to trzeba mieć świadomość, że trzeba dorównać lub wyprzedzić tych, którzy tam są,
więc konieczna jest praca i trud, który w takiej sytuacji widzi się przed sobą,
który może wyglądać na przeszkodę lub nawet być prawdziwą przeszkodą,
którą się pokona; szczególnie gdy do tego prowadzi i pomaga w tym Bóg…
1Kor 10,13:
„πειρασμὸς ὑμᾶς οὐκ εἴληφεν εἰ μὴ ἀνθρώπινος·
πιστὸς δὲ ὁ θεός ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε
ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι [ὑμᾶς] ὑπενεγκεῖν”
wierny zaś ten Bóg, który nie dopuści wam próbowanymi_zostać ponad co możecie,
ale uczyni razem (z)_tą próbą i to wyjście (by)_to móc [wam] znieść.”
W każdym doświadczeniu i próbie, które Bóg przed nami stawia,
oprócz problemu jest też przygotowanie, wzmocnienie i rozwiązanie,
które trzeba dostrzec, przyjąć i spełnić, aby móc osiągnąć efekt;
dlatego nie należy szukać ani wymyślać problemów i trudności
lub ograniczać się tylko do swych wyobrażeń i typowych działań,
ale być otwartym na [czasami zaskakujący] sposób, który daje Bóg
i tym samym dobro, do którego ma to przez walkę doprowadzić;
czego dowodzą też inne przykłady z historii w Biblii:
1Sm 17,4-11.16:
ויצא איש הבנים ממחנות פלשתים”
גלית שמו מגת גבהו שש אמות וזרת
וכובע נחשת על ראשו ושריון קשקשים הוא לבוש
ומשקל השריון חמשת אלפים שקלים נחשת ומצחת נחשת על רגליו
וכידון נחשת בין כתפיו
וחץ וחץ חניתו כמנור ארגים
ולהבת חניתו שש מאות שקלים ברזל
ונשא הצנה הלך לפניו
ויעמד ויקרא אל מערכת ישראל ויאמר להם
למה תצאו לערך מלחמה
הלוא אנכי הפלשתי ואתם עבדים לשאול
ברו לכם איש וירד אלי
אם יוכל להלחם אתי והכני
והיינו לכם לעבדים
ואם אני אוכל לו והכיתיו
והייתם לנו לעבדים ועבדתם אתנו
ויאמר הפלשתי אני חרפתי את מערכות ישראל היום הזה
תנו לי איש ונלחמה יחד
וישמע שאול וכל־ישראל את דברי הפלשתי האלה
ויחתו ויראו מאד
(…)
ויגש הפלשתי השכם והערב
„ויתיצב ארבעים יום
Goliat imię_jego z_Gat, wzrost_jego sześć amot i_zeret,
a_hełm (z)_brązu na głowie_jego i_(w)_zbroję łuskową on ubrany_był
a_ciężar tej_zbroi pięć tysięcy szekli brązu i_nagolenniki (z)_brązu na_nogach_jego
i_miecz (z)_brązu między ramionami_jego
i_drzewiec i_drzewiec włóczni_jego jak_wał do_tkania,
a_grot włóczni_jego sześć setek szekli żelaza
i_noszący tę_tarczę szedł przed_nim.
I_stanął i_zawołał do szyków Iszraela i_powiedział do_nich:
’Dlaczego wyszliście przygotować bitwę?
Czy_nie ja ten_Pliszti[n], a wy sludzy dla_Szaula?
Wybierzcie dla_was męża i_(niech)_zejdzie do_mnie,
jeśli zdoła walczyć ze_mną i_pokona_mnie,
i_staniemy_(się) dla_was za_sługi,
a_jeśli ja zwyciężę_go i_pokonam_go,
i_staniecie_(się) dla_nas za_sługi i_służyć_(będziecie) nam.’
I_powiedział ten_Pliszi[n]: 'Ja urągałem tym szykom Iszraela tego_dnia oto,
dajcie dla_mnie męża, abyśmy_walczyli razem.’
I_usłyszał Szaul i_cały Iszrael te słowa tego_Pliszti[na] owe
i_zadrżeli i_bali_(się) bardzo.
(…)
I_podchodził ten_Pliszti[n] tego_ranka i_tego_wieczora
i_stawiał_(się) czterdzieści dni.”
Goliat z Gat był wysoki (3.2 m), około 2 razy wyższy niż inni ludzie
(ale nie chorował na gigantyzm, w którym ciało jest nieproporcjonalne,
więc z samym wysokim wzrostem nie łączy się większa siła ani sprawność),
on był dobrze zbudowany, wyćwiczony i doświadczony w używaniu broni,
mógł używać większe, cięższe, wytrzymalsze zbroje i mocniejszą broń,
które mogły zarówno wytrzymywać mocniejsze uderzenia wrogów,
przebić cieńsze i lżejsze tarcze i zbroje noszone przez przeciwników
jak i po prostu sięgać dalej (dłuższym mieczem lub włócznią);
dlatego jego potencjalni rywale w walce wiedzieli i rozumieli,
że nie mają szans go pokonać ani nawet podejść by zadać cios;
więc nie ma się co dziwić, że byli przerażeni i nie chcieli walczyć…
1Sm 17,32-37:
ויאמר דוד אל שאול”
אל יפל לב אדם עליו עבדך ילך
ונלחם עם הפלשתי הזה
ויאמר שאול אל דוד לא תוכל ללכת אל הפלשתי הזה
להלחם עמו כי נער אתה והוא איש מלחמה מנעריו
ויאמר דוד אל שאול
רעה היה עבדך לאביו בצאן
ובא הארי ואת הדוב
ונשא שה מהעדר ויצאתי אחריו
והכתיו והצלתי מפיו ויקם עלי
והחזקתי בזקנו והכתיו והמיתיו
גם את הארי גם הדוב הכה עבדך
והיה הפלשתי הערל הזה כאחד מהם
כי חרף מערכת אלהים חיים
ויאמר דוד יהוה אשר הצלני
מיד הארי ומיד הדב
הוא יצילני מיד הפלשתי הזה
„ויאמר שאול אל דוד לך ויהוה יהיה עמך
'(Niech)_nie upada serce człowieka z_powodu_jego, sługa_twój pójdzie
i_walczył_(będzie) z tym_Pliszti[nem] oto.’
I_powiedział Szaul do Dawida: 'Nie możesz aby_ść przeciw temu_Pliszti[nowi] oto,
aby_walczyć z_nim, bo chłopcem ty, a_on mężem wojny od_młodości_jego.’
I_powiedział Dawid do Szaula:
’Pasając był sługa_twój dla_ojca_swego w_trzodę
i_przychodził ten_lew lub_oto ten_niedźwiedź
by_porwać owcę z_tego_stada i_wychodziłem za_nim
i_uderzałem_go i_uwalniałem z_paszczy_jego i_stawał przeciw_mnie
i_chwytałem w_szczękę_jego i_pokonywałem_go i_zabjałem_go,
zrówno oto tego_lwa jak tego_niedźwiedzia pokonywał sługa_twój
i_będzie ten_Pliszti[n] ten_nieobrzezany oto jak_jeden z_nich,
bo bluźnił przeciw szykom Boga tego_żyjącego.’
I_powiedział Dawid: 'יהוה [Bóg], który wybawił_mnie
z_ręki tego_lwa i_z_ręki tego_niedźwiedzia,
On wybawi_mnie z_ręki tego_Pliszti[na] oto.’
I_powiedział Szaul do Dawida: 'Idź, a יהוה [Bóg] (niech)_będzie z_tobą.'”
Gdy Dawid to zobaczył, to z przekonaniem ogłosił,
że z pomocą Boga może podjąć walkę i zwyciężyć potężniejszego wroga,
co potwierdził swoimi doświadczeniami walk z drapieżnymi zwierzętami…
1Sm 17,38-42:
וילבש שאול את דוד מדיו”
ונתן קובע נחשת על ראשו וילבש אתו שריון
ויחגר דוד את חרבו מעל למדיו
ויאל ללכת כי לא נסה
ויאמר דוד אל שאול
לא אוכל ללכת באלה כי לא נסיתי
ויסרם דוד מעליו ויקח מקלו בידו
ויבחר לו חמשה חלקי אבנים מן הנחל
וישם אתם בכלי הרעים אשר לו ובילקוט
וקלעו בידו ויגש אל הפלשתי
וילך הפלשתי הלך וקרב אל דוד
והאיש נשא הצנה לפניו
ויבט הפלשתי ויראה את דוד
„ויבזהו כי היה נער ואדמני עם יפה מראה
i_dał_mu hełm (z)_brązu na_głowę_jego i_ubrał go (w)_zbroję
i_przypasał Dawidowi ten miecz_jego na płaszcz_jego
i_zaczął aby_chodzić, bo nie próbował_(wcześniej)
i_powiedział Dawid do Szaula:
’Nie potrafię chodzić w_tym, bo nie próbowałem_(wcześniej)’
i_zdjął_(to) Dawid z_siebie i_wziął laskę_swą w_rękę_swą
i_wybrał dla_siebie pięć gładkich kamieni z tego_strumienia
i_włożył je do_torby tych_pasterzy, która przy_nim i_w_kieszeń
i_procę_swą w_rękę_swą i_zbliżył_(się) do tego_Pliszti[na].
I_szedł ten_Pliszti[n] podchodząc i_zbliżał_(się) do Dawida,
a_ten_mąż_(był) niosący tę_tarczę przed_obliczem_jego.
I_przyjrzał_(się) ten_Pliszti[n] i_zobaczył tego Dawida
i_wzgradził_nim, bo był chłopcem i_rudym o pięknym wyglądzie.”
Ale choć Szaul chciał Dawida wyposażyć w swój [najlepszy] rynsztunek,
Dawid wiedział, że słabszy, z gorszymi umiejętnościami i mniej zwinny
(bo jeszcze nie miał wyćwiczenia i doświadczenia w walce w ciężkiej zbroi),
jak wszyscy inni nie ma żadnych szans w walce prowadzonej w taki sposób:
dysponując i posługując się małą częścią tego, co może jego przeciwnik;
więc nie myślał, żeby podjąć taką nierówną walkę i tylko oczekiwać cudu,
który miałby uratować go z tarapatów, w które by się bezmyślnie wpakował…
Dawid zrezygnował z ciężkiej zbroi i miecza, którymi by nie wygrał,
a zamiast tego użył narzędzi, które lepiej pasowały do niego,
które mógł lepiej wykorzystać i które dawały mu przewagę;
choć z perspektywy wojownika wydawały się one komicznie,
ale nie był przygotowany do takiej walki i to go zaskoczyło…
Goliat jak inni żołnierze walczył włócznią, mieczem i tarczą,
dlatego był przygotowany do zadawania i odbijania ciosów,
a jego zbroja miała chronić przed uderzeniami w taki sposób;
tego się spodziewał i wiedział, że tak nikt mu krzywdy nie zrobi;
jednak żeby mógł walczyć, musiał też widzieć co się dzieje,
dlatego jego oczy musiały być odsłonięte i niechronione,
co przeciw niższym ludziom z mieczami nie było problemem…
1Sm 17,48-52:
והיה כי קם הפלשתי וילך ויקרב לקראת דוד”
וימהר דוד וירץ המערכה לקראת הפלשתי
וישלח דוד את ידו אל־הכלי ויקח משם אבן
ויקלע ויך את־הפלשתי אל מצחו
ותטבע האבן במצחו ויפל על פניו ארצה
ויחזק דוד מן הפלשתי בקלע ובאבן
ויך את הפלשתי וימיתהו וחרב אין ביד דוד
וירץ דוד ויעמד אל הפלשתי ויקח את חרבו
וישלפה מתערה וימתתהו ויכרת בה את ראשו
ויראו הפלשתים כי מת גבורם וינסו
ויקמו אנשי ישראל ויהודה וירעו
וירדפו את הפלשתים עד בואך גיא
ועד שערי עקרון ויפלו חללי פלשתים
„בדרך שערים ועד־גת ועד־עקרון
i_szybko Dawid i_pobiegł (od)_tego_szyku w_kierunku tego_Pliszti[na]
i_sięgnął Dawid tą ręką_swą do tej_torby i_wziął stamtąd kamień
i_wystrzelił_[procą] i_uderzył oto tego_Pliszti[na] w czoło_jego
i_utkwił ten_kamień w_czole_jego i_upadł tą twarzą_swą na_ziemię.
I_zwyciężył Dawid z tym_Pliszti[nem] w_procy i_w_kamieniu
i_uderzył tego_Pliszti[na] i_zabił_go, a_miecza nie_było w_ręce Dawida.
I_podbiegł Dawid i_stanął przy tym_Pliszti[nie] i_wziął ten miecz_jego
i_wyciągnął z_pochwy i_zabił_go i_odciął_nim tę głowę_jego
i_zobaczyli ci_Plisztim, że martwy wojownik_ich i_uciekali
i_powstali mężowie Iszraela i_Jahuda(ha) i_wydali_okrzyk
i_ścigali oto tych_Plisztim aż_do wyjścia_ich do_doliny
i_aż_do bram Akronu i_leżeli pocięci Plisztim
na_drodze z_Szaarim i_do Gat i_do Akronu.”
…ale Dawid miał lepszy plan i zaatakował Goliata zupełnie inaczej:
mały i lekki kamyk lecący z ogromną prędkością (dużo szybciej niż włócznia,
bo około 150 km/h to nawet o połowę szybciej niż lekki sportowy oszczep
i znacznie więcej w porównaniu z dużo cięższą włócznią używaną jako broń)
będąc też trudniejszym do dostrzeżenia (np. rzucony rano od strony Słońca,
bo Iszrael obozował od wschodu, a Plisztim od zachodu wokół Amek HaEla(h))
był nie do uniknięcia i mógł precyzyjnie trafić w bardzo czuły punkt…
Bóg dał Dawidowi wielkie zwycięstwo w tej walce,
ale nie nadprzyrodzonym wsparciem bezmyślności i głupiego ryzyka
jak działanie z założeniem, że ma się udać bez pomysłu i bez planu;
lecz prowadząc przez doświadczenia i przygotowanie do tej chwili,
w której wiedział jak należy postąpić i potrafił to dobrze wykonać…
Dawid wziął do walki z Goliatem 5 kamieni (1Sm 17,40),
ale nie dlatego, że obawiał się, że może mu się nie udać trafić w cel
(bo jego umiejętności precyzyjnego strzału z procy mogły być doskonałe,
jak to się już wcześniej w Iszraelu zdarzało na większą skalę – Sdz 20,16
i to w plemieniu Benjamina, z którego pochodził ówczesny król Szaul);
lecz dlatego, że w Gat było jeszcze 4 krewnych Goliata (2Sm 21,16-22),
którzy mogli uczestniczyć w tej bitwie i chcieć pomścić olbrzyma,
więc Dawid był przygotowany do pokonania ich wszystkich,
na każdego z nich przeznaczając po 1 kamieniu na celny rzut,
czego jednak nie musiał uczynić, a inni dokończyli to później…
Obawiając się olbrzymów Iszrael pozwalał Goliatowi 40 dni znieważać siebie i Boga,
a wcześniej ukarani za to samo przez 40 lat nie mogli wejść do Ziemi Obiecanej;
choć można było temu zapobiec nie narzekając na problem, a widząc sposób,
nie skupiając się na tym, że jest trudność i coś sprawia wrażenie złego,
ale myśląc o tym jak można postąpić, żeby to ominąć lub wykorzystać…
Częstym błędem jest uparte powtarzanie błędnych sposobów postępowania
z jednoczesnym oczekiwaniem, że to samo nagle miałoby dać lepszy efekt
i narzekanie na to, że takie działanie się nie sprawdza, więc cel jest niemożliwy.
Dawid stanął przed tą samą trudnością co armia Szaula i zwiadowcy Moszego,
jednak on pomyślał o tym co można zrobić inaczej, żeby mogło się udać
i dające zwycięstwo rozwiązanie okazało się nietrudne i w jego mocy…
Zarówno parsza(h) jak i przytoczona historia z Ksiąg Proroków (choć nie haftora(h))
ukazują problem Iszraela związany z olbrzymami uosabiającymi potęgę wrogów,
którzy w ten sposób robili wrażenie silnych, a faktycznie byli łatwi do pokonania…
Jest to jednak też wzór tego, że i inne przeciwności mogą być tak redukowane
i często wystarczy znalezienie jednego ich słabego punktu i posiadanej przewagi,
żeby nie musieć się tego wcale obawiać i osiągać cele, które wyznacza Bóg
i które w związku z tym są możliwe, bo do nich przygotowuje i wzmacnia…
Chwała Bogu!