Ważniejsza Odpowiedzialność do Spełnienia
Komentarz do parszy „Szofetim” (części „Sędziowie”):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 16,18-21,9; Iz 51,12-52,12; J 1,19-27.
Ważniejsza odpowiedzialność i wybór właściwego z potrzebnych działań.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– ustanowienie sędziów i obowiązek rozsądzania;
– warunki procesów sądowych i wyroki (J 8,2-11);
– zapowiedziany prorok jak Mosze(h) (Mojżesz);
– Boże Prawo ustanowienia króla w Iszraelu.
Są one rozważane we wcześniejszym artykule:
– Sędziowie od Boga;
– Wyroki ku Poprawie lub Potępieniu.
2. Ważniejsza Odpowiedzialność za Budowanie
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 20,5-8:
ודברו השטרים אל העם לאמר”
מי האיש אשר בנה בית חדש ולא חנכו
ילך וישב לביתו
פן ימות במלחמה ואיש אחר יחנכנו
ומי האיש אשר נטע כרם ולא חללו
ילך וישב לביתו
פן ימות במלחמה ואיש אחר יחללנו
ומי האיש אשר ארש אשה ולא לקחה
ילך וישב לביתו
פן ימות במלחמה ואיש אחר יקחנה
ויספו השטרים לדבר אל העם ואמרו
מי האיש הירא ורך הלבב
ילך וישב לביתו
„ולא ימס את לבב אחיו כלבבו
’Kto tym_mężem, który zbudował dom nowy, a_nie otworzył_go,
(niech)_idzie i_wraca do_domu_swego,
aby_nie umarł w_walce, a_mąż inny by_otworzył_go.
A_kto tym_mężem, który zasadził winnicę, a_nie korzystał_(z)_niej,
(niech)_idzie i_wraca do_domu_swego,
aby_nie umarł w_walce, a_mąż innych skorzysta_(z)_niej.
A_kto tym_mężem, który zaręczył żonę, a_nie wziął_jej,
(niech)_idzie i_wraca do_domu_swego,
aby_nie umarł w_walce, a_mąż inny weźmie_ją.’
I_dodadzą ci_nadzorcy przemawiając do tego_ludu i_powiedzą:
’Kto tym_mężem bojaźliwym i_słabego tego_serca,
(niech)_idzie i_wraca do_domu_swego
i_nie osłabia tego serca braci_swych jak_serca_swego.'”
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 24,5:
כי יקח איש אשה חדשה לא יצא בצבא”
ולא יעבר עליו לכל דבר
נקי יהיה לביתו שנה אחת
„ושמח את אשתו אשר לקח
i_nie nałożona_(będzie) na_niego żadna sprawa,
wolny będzie dla_domu_swego rok jeden
i_radować_(się_będzie) tą żoną_swą, którą wziął.”
W parszy na ten tydzień i kończący go Szabat zawarte są słowa,
które zakazują zwolnić od powołania do wojska na wojnę
mężczyzn spełniających choćby jeden z kilku warunków:
takich, którzy zbudowali dom, zasadzili winnicę, ożenili się
lub są tchórzliwi i słabi, czym mogliby osłabiać innych.
Ostatni z warunków jest odmienny i oddzielny od pozostałych,
bo jako jedyny stanowi przyczynę negatywną odesłania mężczyzny,
który po prostu na żołnierza się nie nadaje i raczej by przeszkadzał,
a w dodatku jest to kryterium deklarowane przez samego człowieka,
które pozwala praktycznie każdemu wycofać się z udziału w walce
jednocześnie pozwalając zasłużyć się tym, którzy chcą się narazić
i doświadczyć pomocy Boga i chwały za obronę słusznej sprawy,
bo mają pewną wiarę i odwagę, żeby działać na tej podstawie…
Pierwsze 3 warunki są obiektywne i nie zależą od chęci,
nie pozwalają wysłać na wojnę mężczyzn, którzy zaczęli coś nowego;
co świadczy, że budowanie jest ważniejsze niż walka, nawet konieczna,
więc wyżej trzeba stawiać np. troskę o rodzinę, a nie pokonanie wroga,
przeciwko któremu Bóg może dość wzmocnić tych, którzy zostaną
i biblijne historie pokazują wzory, że nieliczni przepędzali licznych
dostając niezwykły sposób na to, żeby przeważyć nad silniejszymi…
Istotną sprawą jest także czas, w którym walka jest zakazana.
Co do wzięcia żony Tora(h) w innym miejscu wprost podaje,
że ma to być jeden rok od początku wspólnego mieszkania
(a także cały czas narzeczeństwa/zaślubienia przed tym);
ale czy tak samo względem innych warunków?
Prawo mówi, że owoce roślin wieloletnich są zakazane przez 3 lata,
w 4. roku wszystkie mają być poświęcone na oddania (ofiary) w Świątyni
i dopiero w 5. roku właściciel plantacji może z nich korzystać jak zechce
(o czym jest napisane w Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 19,23-25);
więc zakaz posłania do walki musi być aż do plonów z 5. roku
i trwa aż tyle po zasadzeniu winnicy lub sadu owocowego
(bo Przykazanie dane jest jako przykład do uogólnienia).
Jak już zostało to pokazane w komentarzu „Postawa Wobec Walki i Wojny„
pouczenia docześnie dotyczące walki zbrojnej mają też sens symboliczny,
który wskazuje jak należy prowadzić walkę duchową z odstępstwem od Boga;
zatem i w tym przypadku zasady te ograniczają np. misje ewangelizacyjne,
na które nie należy posyłać ani samodzielnie nie powinien udawać się ktoś,
kto dopiero zaczął budować w swoim miejscu i jeszcze nie ma tam owoców;
a trzeba najpierw dopełnić jedno, żeby potem móc zaczynać inne…
3. Wspólna Odpowiedzialność za Morderstwo
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 21,1-9:
כי ימצא חלל”
באדמה אשר יהוה אלהיך נתן לך לרשתה
נפל בשדה לא נודע מי הכהו
ויצאו זקניך ושפטיך ומדדו
אל הערים אשר סביבת החלל
והיה העיר הקרבה אל החלל
ולקחו זקני העיר ההוא עגלת בקר
אשר לא עבד בה אשר לא משכה בעל
והורדו זקני העיר ההוא את העגלה
אל נחל איתן
אשר לא יעבד בו ולא יזרע
וערפו שם את העגלה בנחל
ונגשו הכהנים בני לוי
כי בם בחר יהוה אלהיך לשרתו
ולברך בשם יהוה
ועל פיהם יהיה כל ריב וכל נגע
וכל זקני העיר ההוא הקרבים אל החלל
ירחצו את ידיהם על העגלה הערופה בנחל
וענו ואמרו ידינו לא שפכה
שפכה את הדם הזה ועינינו לא ראו
כפר לעמך ישראל אשר פדית יהוה
ואל תתן דם נקי בקרב עמך ישראל
„ונכפר להם הדם
w_ziemi, którą יהוה, Bóg_twój, daje dla_ciebie, aby_posiąść_ją,
leżący na_polu, [i]_nie wiadomo kto zabił_go,
to_wyjdą starsi_twoi i_sędziowi_twoi i_odmierzą_(odległość)
do tych_miast, które (w)_okolicy tego_zamordowanego
i_będzie to_miasto najbliżej do tego_zamordowanego
i_wezmą starsi tego_miasta, tego_oto, jałówkę (z)_bydła,
którą nie pracowano na_niej, która nie ciągnęła w_jarzmie
i_sprowadzą starsi tego_miasta, tego_oto, oto tę_jałówkę
do (doliny)_potoku nie_wysychającego,
gdzie nie pracowano w_niej i_nie obsiewano
i_złamią_kark tam oto tej_jałówce w_(dolinie)_potoku.
I_przystąpią ci_koheni, synowie Lewiego,
bo ich wybrał יהוה, Bóg_twój, by_służyli_Mu
i_aby_błogosławili w_Imieniu יהוה [Boga]
i_według [słów]_ust_ich będzie każdy spór i_każda szkoda.
I_wszyscy starsi tego_miasta, tego_oto, ci_najbliżsi do tego_zamordowanego
umyją te ręce_swe nad tą_jałówką, której złamano_kark w_potoku.
I_odezwą_(się) i_powiedzą: 'ręce_nasze nie wylały,
[nie]_wylały oto tej_krwi oto i_oczy_nasze nie widziały,
oczyść dla_ludu_Twego Iszraela, który odkupiłeś יהוה [Boże]
i_nie dopuść [rozlewu]_krwi niewinnej pośród ludu_Twego Iszraela.’
I_odpuszczone_(będzie) dla_nich to_[rozlanie]_krwi.”
Każdy popełniony grzech, nawet nieświadomy, jest wyrządzoną szkodą,
dlatego za każdy grzech ktoś zawsze musi być i jest odpowiedzialny,
więc trzeba naprawić go i przebłagać za winę lub ponieść karę…
W przypadku wykrycia morderstwa, którego sprawcy nie daje się znaleźć
(np. dlatego, że nastąpiło w takim miejscu i czasie, że nie ma świadków)
odpowiedzialność spoczywa na społeczności najbliższego miasta,
która musi przynajmniej dokonać przebłagania i tym oczyścić się od winy
szukając też wyroku kohenów (kapłanów), którzy mogą wskazać coś więcej
podobnie jak w każdej trudnej sprawie sądowej, która ma do nich trafiać…
4. Ważniejsza Odpowiedzialność za Unikanie Zła
Mt 27,24:
„ἰδὼν δὲ ὁ Πειλᾶτος ὅτι οὐδὲν ὠφελεῖ
ἀλλὰ μᾶλλον θόρυβος γίνεται, λαβὼν ὕδωρ ἀπενίψατο τὰς χεῖρας ἀπέναντι τοῦ ὄχλου
λέγων· ἀθῷός εἰμι ἀπὸ [τοῦ αἵματος] του δικαιου τούτου· ὑμεῖς ὄψεσθε.”
ale bardziej zamęt staje_(się), wziąwszy wodę obmył te ręce naprzeciw tego tłumu
mówiąc: ’niewinny jestem od [tej krwi] tego sprawiedliwego, to wy zobaczycie.'”
Nawiązanie do Prawa z tej parszy Tory występuje w procesie Mesjasza,
w którym Peilatos (Piłat) dokonuje symbolicznego obmycia rąk
spełniając część obrzędu oczyszczenia od nieosądzonego morderstwa.
Choć on mógłby postąpić zupełnie inaczej i np. po prostu odmówić,
podobnie jak koheni ogłosić, że on nie może wydać takiego wyroku
(choć mogli skazywać na śmierć i to robili, to nie krzyżować – J 18,31-32)
lub wykonać jakiś inny gest pokazujący, że to nie jest jego sprawa
jak zamknięcie lub przewiązanie sobie oczu, żeby tego nie widzieć;
to jednak świadomie wybrany został sposób pokazujący znajomość Tory,
który miał być dla oskarżycieli Jeszui (Jezusa) przestrogą i zniechęceniem
przy pomocy pokazania, że ta egzekucja będzie jak ukryte morderstwo,
od którego właśnie w taki sposób należy oczyścić społeczność od winy;
bo skazanie przed innym sądem ma zakryć brak podstaw w Torze
i niemożliwość wydania takiego wyroku przed sądem biblijnym.
Sprawa ta jest jednym z wielu świadectw, że proces Jeszui (Jezusa)
nie był tylko bezmyślną i szybką farsą, za jaką wielu go uważa;
bo choć ze strony oskarżycieli chciano właśnie do tego doprowadzić,
to Bóg używał nawet poganina, by pouczać w nim o sprawiedliwości
i udzielać skarceń dających szanse i wzywających do poprawy,
umożliwiających zawrócenie z drogi w złym kierunku…
5. Podsumowanie
Tora(h) zawiera ustanowione przez Boga słuszne nakazy i zakazy,
które powinny określać dla ludzi właściwe priorytety działań
i nie tylko sprawiać, że podejmujemy się tego, co potrzebne i dobre,
ale też rozpoznajemy, że, kiedy i od czego trzeba się powstrzymać
zarówno z powodu okoliczności, w których jest ważniejsze zadanie
jak i dlatego, że znaki pokazują, że coś może być złą drogą;
więc należy zawrócić i wybrać lepszą możliwość…
Chwała Bogu!