Ustanowienia Boga w Parszy BeChukotai
Komentarz do parszy „BeChukotai” (części „W_Ustawach_Moich”):
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,3-27,34; Jr 16,19-17,14; 2Kor 6,14-18.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy BeChukotai.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tych czytań inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– odnowienie Przymierza – warunki i treść;
– śluby dla Boga – właściwe składanie i spełnianie;
– wcześniejsze postanowienia Boga objawione później;
– trudności i kary pobudzające do poprawy i rozwoju;
– ogłoszenie i warunki roku miłosierdzia.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Odnowienie Treścią Przymierza;
– Przewidziane od Początku;
– Trudności i Zło w Drodze do Dobra;
– Czas Miłosierdzia i Sprawiedliwości.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszy BeChukotai
Poza 12 z 613 Przykazań (Tarjagu) jakie tradycja wywodzi z tej części Tory
parsza(h) BeChukotai zaczyna się od znaczącego i obszernego objawienia,
w którym Bóg przedstawia konsekwencje wierności i niewierności Prawu;
dlatego choć w tym fragmencie nie ma nowych praktycznych Przykazań
należy zwrócić uwagę i rozważyć jego fundamentalne Ustanowienia,
w tym to najważniejsze – zawierające tytułowe słowa tego czytania.
Ponad to w parszy znajduje się kilka Przykazań więcej niż podaje tradycja,
a niektóre z nich mają znacząco inny sens niż w wykładni rabinicznej.
2.1 (509) Nagrody za Posłuszeństwo Bogu
i_tych Przykazań_Moich przestrzegać_(będziecie)
i_wykonywać_(będziecie) oto_te…
(…)
I_oblicze_Moje_zwrócę ku_wam i_płodnymi_uczynię was i_rozmnożę_was
i_umocnię to Przymierze_Moje (z)_wami
i_jedli_(będziecie) stare zapasy i_stare z_powodu nowego wyrzucicie.
I_umieszczę Przybytek_Mój pośród_was
i_nie obrzydzi_(sobie) dusza_Ma wami.
I_przechadzał_(się_będę) pośród_was
i_będę wam za_Boga i_wy będziecie dla_Mnie za_lud.
Ja_(jestem) יהוה Bóg_wasz, który wyprowadziłem was z_Ziemi Micraim
z_bycia ich niewolnikami i_złamałem jarzma nad_wami
i_chodzić_(dałem) wam wyprostowanymi,”
Bóg uzależnia błogosławieństwo dla ludzi od posłuszeństwa Prawu
i tym przestrzegającym Przykazań zapowiada doczesne i duchowe dary
takie jakie obfitość plonów, ochronę od wrogów i zwycięstwa w walce,
ale co znacznie ważniejsze też potwierdzenie i umocnienie Przymierza,
które ma przejawiać się umieszczeniem [trwałej] Świątyni Boga wśród ludzi
i jawnym, odczuwalnym przebywaniem Boga pomiędzy uznanymi za Jego lud.
2.2 (510) Kary za Nieposłuszeństwo Bogu
i_jeśli Ustawami_Moimi wzgardzicie i_jeśli te Wyroki_Moje obrzydzą_(sobie) dusze_wasze
aby_nie wykonywać tych wszystkich Przykazań_Moich dla_złamania Przymierza_Mego,
także Ja uczynię to wam i_ześlę na_was kłopoty:
to zniszczenie, i_tę gorączkę niszczącą oczy i_rujnującą duszę_(zdrowie).
I_zasiejecie na_próżno ziarno_wasze i_zjedzą_je wrogowie_wasi
i_zwrócę oblicze_Me przeciwko_wam i_pobici_(będziecie) przed_obliczami wrogów_waszych
i_rządzili_(będą) wami nienawidzący_was i_uciekać_(będziecie) i_bez ścigającego was.
A_jeśli aż_do tego nie posłuchacie Mnie,
to_nadal_będzie dla_karania was siedem_(razy) za grzechy_wasze
i_rozbiję tę dumę siły_waszej i_sprawię,
(że)_to niebo_wasze (będzie)_jak_żelazo
i_ta ziemia_wasza (będzie)_jak_brąz
i_zakończenie na_próżno wysiłku_waszego
i_nie da ziemia_wasza tego_plonu_swego
i_drzewo tej_Ziemi nie da owoców_swoich.”
Jednocześnie z bardzo korzystnymi zapowiedziami nagród za wierność
Tora(h) ostrzega też jednak o negatywnych konsekwencjach odstępstwa,
które doprowadzi nie tylko do wszystkich przeciwnych błogosławieństwom,
ale też znacznie gorszych od nich doświadczeń mających ukarać grzechy,
żeby w ten sposób skłonić do refleksji i poprawy tych, którzy będą potrafili…
2.3 (511) Nieodwołalność Przymierzy Patriarchów i Powrót Iszraela do Wierności
i_też to Przymierze_Moje Icchaka
i_też to Przymierze_Moje Abrahama wspomnę
i_tę_ziemię wspomnę.
A_ta_ziemia opuszczona_(będzie) przez_nich
i_spłacać_(będzie) te szabaty_swoje w_spustoszeniu przez_nich
i_oni odpłacą te winy_swoje ponieważ i_dlatego_(że)
w_Prawa_Moje wzgardzili i_te Ustawy_Moje obrzydziły dusze_ich;
ale_także ponad to w_pobycie_ich w_ziemi wrogów_ich
nie wzgardzę_nimi i_nie obrzydzę_ich_(Sobie)
aby_całkiem_im zerwać Przymierze_Moje (z)_nimi,
bo Ja_(jestem) יהוה, Bóg_wasz.
I_wspomnę dla_nich Przymierze przodków_ich,
których wyprowadziłem ich z_Ziemi Micraim na_oczach tych_narodów
aby_być dla_nich za_Boga, Ja_(jestem) יהוה [Bóg].”
Mimo wszystkich odstępstw od wierności Bogu jakich dopuścił się Iszrael,
Bóg zapewnia, że nie odrzuci ani nie zniszczy Narodu Wybranego całkowicie;
ale wszystkie napomnienia i kary mają go przywrócić do posłuszeństwa
aby ostatecznie mogły spełnić się dla nich obietnice nagrody (Rz 11,28-29),
w tym umocnienie Przymierza i Świątynia Boga pośród ludzi.
Rozważając stopniowo całą biblijną historię, można było interpretować,
że spełniło się to gdy Iszrael odstępował po śmierci Jahuszui (Jozuego),
gdy w czasach sędziów wielokrotnie zapominał o Bogu i powracał,
po czym Szlomo(h) (Salomon) mógł zbudować kamienną Świątynię,
która miała być wyraźnym znakiem przemiany i utrwalenia Przymierza;
jednak późniejsze bezbożne decyzje i działania królów oraz niewola
świadczą, że właściwe i pełne spełnienie tego wymaga o wiele więcej;
dlatego od wieków judaizm oczekuje przyjścia obiecanego Mesjasza Króla,
pod którego panowaniem wszystkie obietnice mają być spełnione,
w tym w szczególności przywrócenie istnienia i działania Świątyni,
która jest szczególnym znakiem utrwalenia Przymierza Boga z ludźmi.
Choć Jeszua (Jezus) z Naceret jest tym oczekiwanym Mesjaszem,
spełnienie obietnic nie miało nastąpić podczas jego pierwszego posłania,
gdy miał cierpieć i umrzeć, żeby doprowadzić nas do oczyszczenia z grzechów
i uznając go wciąż musimy oczekiwać jego powtórnego przyjścia w chwale,
kiedy jako panujący król będzie miał spełnić biblijne oczekiwania judaizmu.
2.4 (512) Nakaz Wykonania Ślubowania o Wartości Człowieka (Tarjag 343)
Przemów do potomków Iszraela i_powiedz do_nich:
Mąż jeśli złoży ślubowanie, [to]_w_ocenie_twojej dusz dla_יהוה
i_będzie wycena_twoja_[taka]:
mężczyzna z_syna dwudziestu lat i_do syna sześćdziesięciu lat
i_będzie wycena_twoja pięćdziesiąt szekli srebra w_szeklu tej_Świątyni.
(…)
A_jeśli [zbyt]_ubogi on z_oceny_twej,
to_postawi_go przed_obliczem tego_kohena
i_oszacuje go ten_kohen na granicę tego (na_co)_stać rękę ślubującego,
oszacuje_go ten_kohen.”
W przypadku złożenia Bogu ślubu dotyczącego osoby
wartość tego ślubu jest wyznaczana przez kohena (kapłana)
zależnie od płci i wieku tego, kto ma być poświęcony Bogu;
zaś spełnienie ślubu polega na wykonaniu pracy na rzecz Świątyni
lub wykupieniu poświęconej osoby za określoną w Torze cenę,
która pozwoli pokryć koszty wykonania tej pracy przez innych.
Świadome ślubowanie człowieka nie dotyczy złożenia go w oddaniu (ofierze),
jak normalnie jest gdy chodzi o zwierzęta czy zboże, które składa się na ołtarzu;
jednak niewłaściwie złożony ślub może mieć sens sprzeczny z Prawem
i jak w przypadku Jiftacha (Jeftego) wymagać czegoś zakazanego i złego,
z czego składający nie może się wycofać, ale kohen powinien to unieważnić.
2.5 (513) Zakaz Zastąpienia Ślubowanego Zwierzęcia Innym (Tarjag 344)
wszystko co dane z_niego dla_יהוה [Boga] będzię święte,
nie zamieni_go i_nie zastąpi go dobrego w_złe czy złego w_dobre…”
2.6 (514) Nakaz Poświęcenia Obu Zwierząt Gdy Nastąpiła Zamiana Poświęconego (Tarjag 345)
to_będzie ono i_zamienione będzie święte.”
2.7 (515) Nakaz Wykonania Ślubu Dotyczącego Zwierzęcia Nieczystego (Tarjag 346)
którego nie przybliża_(się) z_niego oddania dla_יהוה [Boga],
to_postawi oto to_bydlę przed_obliczem tego_kohena
i_oszacuje ten_kohen je między dobrym i_między złym
w_wycenie_twej ten_kohen, tak będzie,
a_jeśli wykupem wykupi_je, to_doda piątą_jego_[część] do wyceny_twej.”
Zwierzęta nieczyste podobnie jak ludzie mogą służyć przy pracach na rzecz Świątyni,
np. wielbłądy i osły mogą uczestniczyć w transporcie potrzebnych produktów
aż do czasu gdy ta praca będzie miała wartość, na którą zostały oszacowane
lub gdy zostaną wcześniej wykupione.
2.8 (516) Nakaz Wykonania Ślubu Dotyczącego Domu (Tarjag 347)
to_oszacuje_go ten_kohen między dobrym i_między złym,
jak_oszacuje go ten_kohen, tak stanie_(się).
A_jeśli poświęcający wykupić_(zechce) ten dom_swój,
to_doda piątą_[część] srebra wyceny_twej (za)_niego i_będzie jego.”
Ślubowanie domu ma ten sam cel i sposób realizacji co ludzi i zwierząt nieczystych:
może służyć Świątyni i kohenom, być wynajmowany żeby na to zarabiać
lub zostać wykupiony za cenę powiększoną o jej piątą część.
2.9 (517) Nakaz Wykonania Ślubu Dotyczącego Pola (Tarjag 348)
to_będzie wycena_twa w_granicy ziarna_jego (na)_zasiew:
chomer jęczmienia za_pięćdziesiąt szekli srebra.
Jeżeli od_roku tego_Jobelu poświęci pole_swe,
wycenia_twoja stanie_(się)_[taka];
a_jeśli po tym_Jobelu poświęci pole_swe,
to_obliczy dla_niego ten_kohen oto te_pieniądze w granicy tych_lat,
tych_pozostających do roku tego_Jobelu i_obniży z_wyceny_twej;
a_jeśli wykupując_[zechce] wykupić, oto to_pole ten_poświęcający je,
to_doda piątą_[część] pieniędzy wyceny_twej za_nie i_stanie_(się) dla_niego.”
Pole podobnie jak dom może służyć Świątyni i kohenom,
w tym np. być źródłem produktów potrzebnych do składania oddań.
2.10 (518) Utrata Pola Sprzedanego Podczas Poświęcenia
i_jeśli sprzedane_(będzie) oto to_pole dla_męża_[jakiegoś] innego,
nie wykupi już i_będzie to_pole w_wyzwolenie w_Jobel święte dla_יהוה [Boga],
jako_pole [pod]_tym_przekleństwem, dla_kohena będzie dziedzictwem.”
Sprzedaż pola w czasie, na który zostało ono poświęcone dla Świątyni
jest oszustwem wobec nabywcy, który nie może korzystać z jego plonów;
dlatego właściciel ziemi, który uczynił coś takiego, jest karany jej utratą.
Chcąc sprzedać ziemię trzeba ją najpierw wykupić z poświęcenia.
Sensem tego Przykazania nie jest możliwość sprzedaży pola przez kohenów
czy „skarbnika Świątyni”, jak to błędnie podaje tradycja, np. Raszi, rabin Pecaric,
żeby w Jobel nie musieć zwracać tego, co wcześniej poświęcono dla Świątyni
zgodnie z intencją i Prawem tylko na ten wyznaczony czas, a nie na zawsze.
Interpretacja pozwalająca kohenom sprzedać poświęcone pole i je zyskać
jest rażącym nadużyciem i byłoby to ogromne oszustwo z ich strony.
Gdyby rabiniczna wykładnia tej sprawy była obowiązującą,
to prawdopodobnie nikt nigdy nie ryzykowałby poświęcenia pola,
bo nawet gdyby chciał je użyczyć na najwyżej kilka lat do Jobelu,
to „skarbnik Świątyni” mógłby je sprzedać jeszcze tego samego dnia,
w tym użyczając na to swych pieniędzy by znaleźć formalnego kupca,
żeby w ten sposób za niską cenę kilku lat przejąć to pole na zawsze
zupełnie nie zważając na intencje darczyńcy i całkiem wbrew nim.
Bóg nie pozwala, żeby ziemia dana w dziedzictwo zmieniała właścicieli
i właściwie może się to stać to tylko gdy ktoś zgrzeszy tak bardzo,
że karą za to ma być bezpotomna śmierć i usunięcie całego rodu,
wobec czego dziedzictwo mają przejąć najbliżsi krewni z plemienia.
Ponieważ koheni zwykle nie posiadają ani nie uprawiają ziemi
raczej nie mają też potrzebnych do tego narzędzi ani umiejętności;
dlatego w praktyce ślubowanie pola spełniane było w taki sposób,
że właściciel nadal nim zarządzał i je uprawiał jak niepoświęcone,
z tym, że musiał przekazać Świątyni cały plon ze ślubowanej części,
a nie tylko pierwociny i dziesięciny jak z pola użytkowanego dla siebie;
dlatego właściciel miał możliwość dokonywać oszustw jak tu zakazane.
2.11 (519) Wykup Poświęconego Pola Kupionego
które nie z_pola dziedzictwa_swego poświęci dla_יהוה [Boga],
to_obliczy dla_niego ten_kohen tę wartość tej_wyceny_twej aż rok tego_Jobelu
i_da oto tę_wycenę_twą w_dniu tym_oto, świętość dla_יהוה [Boga].
W_roku tego_Jobelu powróci to_pole do_[tego_od]_którego kupione od_niego,
do_którego dla_niego dziedzictwem ta_ziemia.”
Jeśli ktoś poświęci pole, które kupił, więc nie jest jego dziedziczną własnością,
to musi je wykupić tego samego dnia i tak wykonać swój ślub natychmiast,
żeby mógł je zwrócić gdy tylko właściciel będzie w stanie je wykupić od niego,
do czego jest uprawniony w każdym czasie, a potrzebuje mieć dość pieniędzy.
2.12 (520) Wycena W Szeklach Świątynnych
dwadzieścia ger[ów] będzie tego_szekla.”
Szekl Świątynny jest wzorcem wagi i dokładną, wierną wielkością.
Przykazanie to stwierdza, że nie można stosować niedokładnych miar,
żeby przy pomocy większych lub mniejszych zmieniać wartość ślubów.
2.13 (521) Zakaz Ślubowania Tego, Co Już Poświęcone (Tarjag 349)
nie poświęci mąż_[żaden] fo czy cielca czy barana, [bo_już]_dla_יהוה [Boga] on.”
Każdy dar może być złożony Bogu tylko 1 raz w 1 znaczeniu,
dlatego nie można poświęcić w inny sposób czegoś już poświęconego;
czego przykładem i wzorem są pierworodne zwierzęta czyste.
2.14 (522) Nakaz Wykupu Nieczystych Zwierząt
to_wykupi w_wycenie_twej i_doda piątą_[część] za_nie,
a_jeśli nie wykupi, co_sprzedane_[będzie_innemu] w_wycenie_twej.”
Nieczyste zwierzęta nie mogą być złożone w oddaniach,
więc niezależnie od powodu i sposobu poświęcenia (w tym ślubowania)
muszą one zostać wykupione według wyceny z Tory.
2.15 (523) Wszystko Przeklęte Należy do Boga (Tarjag 350)
Przeklętymi mogą być np. zwierzęta lub ludzie skazani na śmierć
i zgodnie z nakazem Boga należy bezwzględnie wykonać wyrok.
Sensem tych słów nie jest poświęcenie dla kohenów,
ale wykonanie tego, co nakazane jako słuszne i święte.
2.15 (524) Zakaz Sprzedaży Przeklętego (Tarjag 351)
ze_wszystkiego, co dla_niego, z_ludzi, i_z_bydła i_z_pola dziedzictwa_jego,
nie sprzedasz i_nie wykupisz.”
2.17 (525) Zakaz Wykupu Przeklętego (Tarjag 352)
ze_wszystkiego, co dla_niego, z_ludzi, i_z_bydła i_z_pola dziedzictwa_jego,
nie sprzedasz i_nie_wykupisz. Wszystko przeklęte – świętością świętości to dla_יהוה [Boga].
Każdy przeklęty, którego przeklęto z tych_ludzi nie wykupowany_(będzie), śmiercią umrze.”
Ten fragment jest interpretowany pochopnie i błędnie,
bowiem nie mówi wcale o poświęconym przez ślubowanie;
ale w opozycji do omawianych tu ślubowań, żeby tego nie pomylić
lub żeby nawet nie próbować wykorzystywać tych Praw w innym zakresie,
stwierdza, że przeznaczonego na śmierć wyrokiem sądu nie można wykupić,
co dotyczy np. człowieka lub zwierzęcia winnego zabójstwa;
a także pola utraconego w wyniku złamania wcześniejszego zakazu,
czyli sprzedania go w czasie, gdy było już poświęcone ślubem.
2.18 (526) Dziesięcina z Płodów Ziemi
z_zasiewu tej_ziemi, z_owoców tego_drzewa dla_יהוה [Boga],
ona poświęcona dla_יהוה [Boga],
a_jeśli wykupując_[zechce] wykupić mąż_[jakiś] z_dziesięciny_swej,
piątą_jej_[część] doda do_niej.”
Dziesięcina z płodów ziemi jest przeznaczona na oddania i uczty,
jednak może być wykupiona za wartość powiększoną o 1/5.
2.19 (527) Dziesięcina ze Zwierząt (Tarjag 353)
wszystko co przejdzie pod tą_laską_[pasterską]
to_[co]_dziesiąte będzie poświęcone dla_יהוה [Boga],
nie wybierzecie między dobrym od_złego i_nie zamienicie_go;
a_jeśli tą_zmianą zamieni_go, to_będzie ono i_zamienione_jego,
będzie poświęcone, nie wykupi_(się)_[ich].”
Dziesięcina ze zwierząt [czystych] nie może być zamieniona ani wykupiona,
a gdyby ktoś się tego dopuścił, to i właściwe i drugie musi poświęcić,
czyli przeznaczyć na oddania i świąteczne uczty przy Świątyni.
3. Liczenie Aomeru
W Szabat 31.05/01.06.2024 jest 23. dzień 2. miesiąca Ziw/Eir,
32. dzień licząc od 1. powszedniego po zakończeniu Chag HaMacot,
zatem 4. dzień 5. tygodnia i łącznie 32. dzień liczenia aomeru.
Chwała Bogu!