Ustanowienia Boga w Parszach Matot-Masai
Komentarz do parszy „Matot” (części „Plemiona”):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 30,1/2-32,42; Jr 1,1-2,3; Flp 3,12-16
oraz do parszy „Masai” (części „Podróże”):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 33,1-36,13; Jr 2,4-28; 3,4; 4,1-2; Jk 4,1-12.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszach Matot-Masai.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tych czytań inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– prawa ślubów dla kobiet i mężczyzn;
– Boża zemsta na Midianitach wykonana rękami ludzi;
– miasta schronienia i osądzanie intencji zabójstwa;
– rozważane warianty trasy i miejsca na drodze wędrówki Iszraela;
– dokonywanie sądów i wymierzanie kar przez lud Boga;
– od posłuszeństwa Bogu zależy udział w błogosławieństwie.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Śluby, Intencje i Miłosierdzie;
– Trasa Wędrówki Narodu Iszraela;
– Gniew Boga;
– Pożytek z Posłuszeństwa.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parsz,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszach Matot-Masai
Tradycja judaizmu wywodzi 2 Przykazania z praszy Matot i 5 lub 6 z parszy Masai,
jednak poza nimi w treści tych parsz znajduje się jeszcze kilka ważnych stwierdzeń,
które uzupełniają i wyjaśniają inne uznawane Przykazania.
2.1 (623) Nakaz Wykonania Złożonego Ślubu przez Mężczyznę (Tarjag 402)
dla_związania_(się) obowiązkiem na duszy_jego,
nie znieważy słowa_swego, jak_wszystko wychodzące z_ust_jego uczyni.”
Ślub lub przysięga złożone przez mężczyznę muszą być dotrzymane,
ponieważ mężczyzna jest odpowiedzialny i w mocy by pozyskać środki
na realizację każdego zobowiązania jakiego się podejmie.
Śluby lub przysięgi składa się jawnie wypowiadając je przed obliczem kohenów,
którzy mogą je osądzić i nie przyjąć sprzecznych z Torą, np. zobowiązania do zła
(za co odpowiedzialność ciąży na kohenach, którzy muszą być tego nauczeni);
można więc przyjąć obowiązek uczynienia więcej dobra niż jest wymagane
lub przyjąć dodatkowe ograniczenia w korzystaniu z czegoś, co dozwolone.
Sprawa Jiftacha (Jeftego) jest przykładem błędu popełnionego w tej sprawie,
bowiem kohen powinien odrzucić to, co ten człowiek wypowiedział niedokładnie
i zasugerować mu wyrażenie tego w sposób nie obarczony ryzykiem grzechu.
Według tradycji judaizmu potomkowie Pinchasa tymczasowo stracili urząd,
bo będący Kohenem HaGadol nie dopełnił obowiązku osądzenia tego ślubu.
Jeśli ktoś uznaje, że ślubował coś Bogu w myślach lub cichej modlitwie,
to oczywiście może i dobrze, żeby swoje zamierzenie spełnił jak postanowił,
jednak w świetle Tory nie jest to formalnie i skutecznie złożony ślub,
bo bez ujawnienia nie da się go sprawdzić ani egzekwować.
2.2 (624) Możliwość Unieważnienia Ślubu Złożonego przez Kobietę (Tarjag 403)
w_domu ojca_swego w_młodości_swej
i_usłyszy ojciec_jej ten ślub_jej i_ograniczenie_jej,
którym ograniczyła_(się) na duszy_jej
i_nie_sprzeciwia_(się) dla_niej ojciec_jej,
to_pozostanie każdy ślub_jej i_każde ograniczenie,
którym_ograniczyła_(się) na duszy_jej pozostanie;
a_jeśli sprzeciwia_(się) ojciec_jej w_dniu usłyszenia_jej,
każdy ślub_jej i_ograniczenie_jej, którym ograniczyła_(się) na duszy_jej
nie pozostanie i_יהוה [Bóg] przebaczy dla_niej, bo sprzeciwił_(się) ojciec_jej tej_oto.”
W dalszych wersetach analogiczne Prawo jak córki i ojca dotyczy żony i męża,
co wynika z tego, że to mężczyzna ma zapewniać środki na działania kobiety,
zatem może uznać, że nie chce lub nie może wziąć na siebie jej zobowiązań
i w konsekwencji nie dopuścić do ich podjęcia (ale tylko w dniu ich wyrażenia,
a dokładniej w bezpośredniej i natychmiastowej reakcji na dowiedzenie się o nich
gdy zostały złożone przed Bogiem i kohenami u wejścia do Świątyni).
2.3 (625) Granice Ziemi Obiecanej
Nakaż tym synom Iszraela i_powiedz do_nich:
Ponieważ wy wejdziecie do tej_Ziemi Kanaan,
to ta_ziemia, która przypadnie dla_was w_dziedzictwo,
Ziemia Kanaan w_granicach_jej.
I_będzie dla_was strona południowa
od_pustyni Cin aż okolice Edomu
i_będzie dla_was granica południowa
od_krańca Morza tego_Słonego ze_wschodu
i_skieruje_(się) dla_was ta_granica od_południa
do_Wzgórza Skorpionów i_przejdzie przez_Cin
i_będzie i_będą krańce_jej od_południa do_Kadesz Barnea
i_wejdzie (od)_Chacar Edar i_przejdzie do_Acmon…”
Dokładne wyznaczenie granic Ziemi Iszraela jest ważne
dla rozstrzygnięcia sporów o to które narody gdzie mają zamieszkiwać.
Współczesne państwo wykracza daleko na południe poza te granice,
jednak inne narody obecnie określające się zbiorczo jako „Palestyńczycy”
(choć nie są to tylko potomkowie biblijnych Plisztim, ale różne)
zajmują obszary znajdujące się wewnątrz tych granic.
2.4 (626) Wydzielenie Miast Lewitów (Tarjag 404)
ma_Stepach Moabu nad Jardenem (przy)_Jerychu mówiąc:
Rozkaż tym synom Iszraela i_dadzą dla_Lewitów
z_dziedzicznych posiadłości_ich miasta na_zamieszkanie
i_pastwiska dla_miast otaczające_je dacie dla_Lewitów.”
2.5 (627) Zakaz Zabicia Zabójcy w Mieście Schronienia Bez Osądzenia (Tarjag 405)
oto sześć miast tego_schronienia, (do)_których dacie uciec tam zabójcy.
(…)
I_przemówił יהוה [Bóg] do Moszego mówiąc:
Przemów do synów Iszraela i_powiedz im:
Gdy wy przejdziecie oto ten_Jarden do_Ziemi Kanaan
i_wybierzecie dla_siebie miasta, (które)_miastami schronienia będą dla_was
i_uciekać_(będzie) tam zabójca, (ktory)_zabił duszę w_nieuwadze
i_będą dla_was tymi_miastami na_schronienie od_mściciela
i_nie umrze ten_zabójca aż postawią_go przed_obliczem tej_rady dla_Wyroku.”
Tradycja pomija warunek schronienia się zabójcy w jednym z wyznaczonych miast schronienia
i podaje ogólnie, że nie można wymierzyć kary śmierci bez uprzedniego osądzenia zabójcy;
jednak wyraźny zapis pojawiający się kilkakrotnie w kolejnych wersetach w Torze świadczy,
że osądowi, który może uwolnić od kary śmierci, podlega tylko ten, kto uda się do sądu,
natomiast zabójca unikający miasta schronienia domniemanie przyznaje się do śmiertelnej winy,
dlatego może być zabity bez sądu przez „mściciela krwi” – uprawnionych krewnych zabitego.
2.6 (628) Kryteria Rozróżnienia Niecelowego Zabójstwa od Morderstwa
a_jeśli w_narzędzie żelazne uderzył i_zabił,
mordercą on, śmierć poniesie ten_morderca,
i_jeśli w_kamień (w)_ręku, którym zabić_(można) nim, uderzył i_zabił,
mordercę on, śmierć poniesie ten_morderca,
jeśli w_narzędzie drewniane (w)_ręku, którym zabić_(można) nim uderzył i_zabił,
mordercą on, śmierć poniesie ten_morderca.
(…)
I_jeśli w_nienawiści ugodził_go albo_rzucił na_niego w_zasadzce i_umarł,
albo we_wrogości uderzył_śmiertelnie w_rękę_swoją i_zabił,
śmierć poniesie, tym_uderzającym mordercą on.
(…)
A_jeśli w_porywczości, (ale)_w_nie wrogości uderzy
albo_zrzuci na_niego dowolny przedmiot, w_nie zasadzce,
albo w_każdy kamień, którym zabić_(można) nim,
w_nie widzeniu, i_zrzucił na_niego i_umarł,
a_on nie wrogim_(był) dla_niego i_nie zamierzał zła_mu,
i_osądzi ta_społeczność między tym_uderzającym i_między mścicielem tej_krwi
według tych_Wyroków, tych_oto.”
Prawo rozróżnia morderstwo wynikające z gniewu, nienawiści czy zazdrości,
którego dokonano celowo z zamiarem pozbawienia życia i użyciem siły
od zabójstwa – niezamierzonego spowodowania śmierci w wypadku,
w którym sprawca może pozostawać winnym swojego zaniedbania,
dlatego musiał pozostać na wygnaniu / w więzieniu w mieście schronienia,
ale przy tym jego życie jest zabezpieczone od zemsty rodziny zmarłego
i w odpowiednim czasie będzie mógł odzyskać pełnię wolności.
2.7 (628) Możliwość Zabicia Zabójcy Poza Miastem Schronienia
W obecnie funkcjonujących innych, ludzkich porządkach prawnych
odpowiedzialność za pojmanie przestępny, dowiedzenie winy i skazanie
spoczywa na organach państwa lub pokrzywdzonych, którzy muszą oskarżyć.
W Biblii także istnieje domniemanie niewinności i obowiązek dowiedzenia winy,
do czego potrzebne są co najmniej 2 niezależne i zgodne świadectwa
(żeby można było je skonfrontować, sprawdzić i wykluczyć fałszerstwa);
jednak w przypadku zabójcy/mordercy – szczególnie szkodliwego czynu
istnieje domniemanie, że jeśli sprawca nie szuka schronienia i sprawiedliwości,
to dlatego, że wie, że sąd skaże go na śmierć, więc przyznaje się do winy
i próbuje ratować swe życie ucieczką zamiast ochrony i ograniczenia wolności,
jakim byłby obowiązek pozostawania tylko w tym wyznaczonym mieście.
2.8 (629) Nakaz Schronienia Zabójcy w Mieście Schronienia (Tarjag 406)
i_sprowadzi go to_zgromadzenie do miasta schronienia, (do)_którego uciekł tam…”
Osąd zabójcy powinien być początkowo dokonywany w mieście schronienia,
ale gdyby któraś ze stron odwołała się od wyroku – sprawa okazała się zbyt trudna,
to musi trafić przez zwierzchni sąd – ostatecznie przed Sanhedryn przy Świątyni,
więc zabójcę trzeba tam bezpiecznie zarówno doprowadzić jak i sprowadzić,
żeby mógł przebywać w miejscu, które zostało dla niego wyznaczone.
2.9 (630) Zabójca ma Pozostać w Mieście Schronienia do Śmierci Kohena HaGadol
którego namaszczono go w_olej święty.”
Ponieważ kara za zabójstwo niecelowe dotyczy czynu,
który z ludzkiej perspektywy jest przypadkowy i niewymierny,
również kara ma wymiar, który jest poza ludzką mocą.
2.10 (631) Jeden Świadek Nie Może Rozstrzygnąć o Winie (Tarjag 407)
na_usta świadków zabity_(będzie) oto ten_morderca,
ale_świadek jeden nie odpowie w_duszę dla_zabicia_(jej).”
Przykazanie stwierdza, że jeden świadek nie wystarcza do skazania na śmierć.
Wykładnia dodaje, że ta sama osoba nie może być świadkiem i jednym z sędziów;
więc jeśli ktoś zeznaje w sprawie, to decyzję musi pozostawić innym osobom
nawet jeśli ogólnie, w innych sprawach, jest uznanym i wiarygodnym sędzią.
2.11 (632) Zakaz Przyjęcia Wykupu za Skazanego na Śmierć (Tarjag 408)
który on tak niegodziwym aby_zabić,
bo śmierć poniesie.”
2.12 (633) Zakaz Przyjęcia Wykupu za Skazanego na Wygnanie w Mieście Schronienia (Tarjag 409)
aby_(mógł)_powrócić aby_mieszkać w_ziemi zanim umrze ten_kohen.”
2.13 (634) Małżeństwo Dziedziczących Kobiet w Bliskiej Rodzinie w Plemieniu
Jak_dobrzy_[mężowie] w_oczach_ich będą za_żony_(dla_nich),
ale dla_rodu plemienia ojców_ich będą za_żony.”
Tradycja uznaje ten warunek jako część Prawa Dziedziczenia z parszy Pinchas,
jednak jest to sprawa dotycząca tylko niektórych osób w specyficznej sytuacji,
dlatego należy zwrócić na to szczególną uwagę i wyjaśnić oddzielnie.
Większość kobiet może zawierać małżeństwa z mężami z innych plemion, a nawet narodów,
jednak dziedzicząca kobieta musi wyjść za mąż w swoim plemieniu, za bliskich krewnych
i tak jak wzór dają córki Celofchada czy Rut – szukając mężów w kolejności Prawa Wykupu.
Chwała Bogu!
Ostatnia modyfikacja: 2024-08-10.