Ustanowienia Boga w Parszy WaEtchanan
Komentarz do parszy „WaEtchanan” (części „I_Błagałem”):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 3,23-7,11; Iz 40,1-26; Mk 12,28-34.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy WaEtchanan.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– błaganie Boga i niespełnione prośby Moszego i Jeszui;
– Najważniejsze Przykazanie powodem spełniania reszty;
– zakaz zmiany Prawa kluczowy dla trwałości Przymierza;
– zakaz czci wizerunków – brak widzialnych objawień Boga;
– zakaz przymierzy i wiązania się z poganami;
– nakaz zniszczenia miejsc pogańskich kultów;
– etyczne znaczenie jedyności Boga wobec politeizmu;
– mądrość to nie ilość, a jakość wiedzy – tej o prawdzie;
– nie każdy aspekt wiary musi być zgodny z oczekiwaniami;
– wierność Bogu wymaga podporządkowania się;
– człowiek ma być poddany Bogu, a nie odwrotnie;
– właściwe spełnianie Tory zachętą do wierności.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Najważniejsze Słowa;
– Świętość w Odcięciu od Grzechu;
– Podporządkowanie Bogu i Zmiana Siebie;
– Mądrość Widoczna w Praktyce.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszy WaEtchanan
Parsza(h) „WaEtchanan” jest prawdopodobnie najważniejszą częścią Biblii,
ponieważ zawarte są w niej najbardziej fundamentalne Ustanowienia Boga,
w tym stwierdzające jedyność Boga i Zakaz Zmiany Prawa nadanego przez Boga,
co łącznie świadczy, że wiernym Bogu można być tylko w jeden sposób
i nie mając co do tego możliwości dokonywania pomniejszych wyborów
po prostu trzeba żyć zgodnie ze wszystkim, co objawił Jedyny Bóg.
Parsza(h) „WaEtchanan” zawiera też powtórzenia wielu wcześniejszych Ustanowień,
jak np. zapowiedzi surowej kary odstępstwa i powrotu do wierności i błogosławieństwa,
czy „Aszeret HaDebarim” („Bogactwa Tych_Słów”), których jest dużo więcej niż 10,
a choć niektóre fragmenty różnią się znacząco od podanych wcześniej w parszy „Jitro”,
tradycja judaizmu rabinicznego nie wywodzi z tych różnic odrębnych z 613 Przykazań
poza powtórzeniem Zakazu Pożądania, które ma tu prostszą i ogólniejszą wykładnię
mówiącą tylko o pragnieniu cudzej własności, nawet bez myślenia i planowania jej zdobycia
i bez wyjaśnienia różnicy kolejności domu i żony w 2 świadectwach tego Przykazania.
Ustanowienia, które Bóg dał w parszy „WaEtchanan”:
2.1 (642) Zakaz Zmieniania Prawa – Dodawania lub Odejmowania Przykazań
których ja uczę was spełniać abyście żyli i_doszli i_posiedli oto tę_ziemię,
którą יהוה, Bóg ojców_waszych daje dla_was.
Nie dodacie_[nic] do oto_tego, co ja nakazuję wam i_nie odejmiecie_[nic] z_tego,
zachowując te Przykazania יהוה, Boga_waszego, które ja nakazuję wam.”
Zakaz zmiany Prawa jest fundamentem wiarygodności i trwałości Przymierza,
bo bez niego zarówno warunki jak i strony mogłyby ulegać zmianom,
w tym Bóg mógłby wycofać obietnice i dla Iszraela i dla „chrześcijan”,
więc nikt nie mógłby ufać, że jego poświęcenie i wierność mają sens,
bo w dowolnej chwili mogłoby okazać się, że oczekiwania są całkiem inne,
w tym nawet całkowicie sprzeczne z tym, jakimi faktycznie były wcześniej,
więc dotychczasowa wiara i sposób postępowania nie mają żadnej wartości;
co oczywiście czyniłoby wszelką pobożność i religijność absurdalną.
2.1.1 Zakaz Odejmowania Przykazań
Zakaz odjęcia (podważenia, obalenia lub zmiany) Przykazania jest prosty i jasny,
bo faktycznie pierwotnie określony warunek musi trwać przez cały czas,
żeby wszyscy ludzie mogli być sprawiedliwie osądzeni według tych samych reguł
i nie zdarzyło się tak, że jednego potępiono, a drugiego pobłogosławiono za to samo,
jak niestety uważają liczni „chrześcijanie” z „Kościołów” odrzucających Torę.
2.1.2 Zakaz Dodawania Przykazań
Zakaz dodawania jest nieco trudniejszy do zrozumienia i wymaga wyjaśnień,
bo w rzeczywistości z czasem pojawiają się nowe możliwości i problemy,
które nie zostały wprost wyrażone w Piśmie, bo nie były jeszcze potrzebne
a których rozstrzygnięcie jest trudne i w praktyce staje się rozszerzeniem Prawa:
zgodnie z Torą należy udać się do Sądu, w którym zasiadają koheni i prorocy,
a wydany przez nich Wyrok uznać za natchniony i pochodzący od Boga.
Istotne jest, że nowe Przykazania nie mogą mieć odrębnych fundamentów,
ale muszą być zbudowane na podstawie tego, co już wcześniej było w Torze
i pozostawać w pełnej zgodności z tym, co zostało objawione przed nimi;
bo w ten sposób nie są całkiem nowe, a określają zakres stosowania istniejącego.
Ponieważ Bóg nie pozwala na zmianę Prawa nawet w najmniejszym zakresie,
dla wyznawców biblijnego judaizmu znających Torę obowiązującą od dawna
całkowicie niedopuszczalne i wykluczone jest uznanie takiego niby-„Mesjasza”,
jakiego próbuje propagować wśród nich wiele „Kościołów chrześcijańskich”,
a także uznanie takich „Kościołów” za społeczności sług Boga, którymi nie są.
Prawdziwy Jeszua (Jezus) z Naceret nauczał tak, jak o tym świadczy Mt 5,17-20:
że nie zmienia nawet najmniejszej literki z treści Tory i Pism Prorockich,
ale wszystko wiernie spełnia, naucza spełniania i oczekuje tego od uczniów,
których uznanie i wzgardzenie w jego społeczności będzie od tego zależało,
dlatego chcąc być wiernym Mesjaszowi trzeba spełniać i nauczać Tory.
2.2 (643) Mądrość Prawa Bogach w Ocenie Ludzi
dla_oczu tych_ludów, które usłyszawszy o wszystkich tych_Ustawach, tych_oto
i_powiedzą: tylo ludem mądrym i_roztropnym ten_naród, ten_wielki, ten_oto,
bo z narodu wielkiego, który_(że) dla_niego bogowie bliscy mu
jak_יהוה, Bóg_nasz we_wszystkim wzywanym Go
i_z narodu wielkiego który_(że) dla_niego
ustawy i_wyroki sprawiedliwe jak_cała ta_Tora(h), ta_oto,
którą ja daję przed_oblicza_wasze tego_dnia.”
Bóg ogłasza, że Przykazania dane Iszraelowi będą uznane za mądre i dobre,
dlatego nie można ich uznawać np. za ciężar i cenę za błogosławieństwa,
bo nie są one trudem, który ma być rekompensowany przez coś innego,
ale same w sobie są sposobem uzyskania błogosławieństwa i błogosławieństwem,
które wynika wprost z tego, że członkowie społeczności żyją według nich,
więc nie krzywdzą się wzajemnie i spełniają to, co jest użyteczne i dobre,
dlatego zapewnia to np. porządek, bezpieczeństwo, dobrobyt i długie życie.
Ludzie, którzy nie poznali albo wcześniej odrzucili te Przykazania,
mają z czasem zrozumieć, że było to źródłem ich problemów i cierpienia,
dlatego pozazdroszczą Prawa Boga i zechcą przyjąć je do spełniania.
Niestety jak dotąd praktyka religijna judaizmu ani mesjanizmu nie osiąga tego efektu,
co też świadczy, że zrozumienie i/lub sposób realizacji wielu spraw nie są doskonałe,
więc trzeba je poprawić aby stały się właściwie zgodne z Ustanowieniem Boga.
2.3 (644) Pamięć o Wydarzeniach przy Górze Choreb i Przymierzu
abyś_nie zapomniał oto tych_spraw, które widziały oczy_twe,
i_aby_nie odsąpiły od_serca_twego (po)_wszystkie dni życia_twego
i_daj_poznać_je dla_synów_twoich i_dla_synów synów_twoich:
(w)_dniu, kiedy stanąłeś przed_obliczem יהוה, Boga_twego na_Chorebie,
gdy_mówiąc יהוה [Bóg] do_mnie: zgromadź dla_Mnie oto ten_lud
i_dam_usłyszeć_im oto Słowa_Moje, których nauczyli_(się)
aby_dać_(się) Mnie (przez)_wszystkie te_dni,
które oni żyją na tej_ziemi i_tych synów_ich nauczali.
(…)
Strzeżcie dla_siebie abyście_nie zapomnieli tego Przymierza יהוה, Boga_waszego,
które zawarł z_wami i_(nie)_czynili dla_siebie rzeźby, podobizny żadnej,
jak nakazał_ci יהוה, Bóg_twój.”
Choć słowa te są skierowane do nie spisanych na początku wędrówki,
a więc do wtedy młodszych niż 20 lat i urodzonych później już na pustyni,
to jednak Bóg nakazuje zarówno im jak i wszystkim kolejnym pokoleniom
pamiętać o zawarciu Przymierza na Górze Choreb i Jego Treści,
w tym też przekazać ją potomnym tak mocno i pewnie,
żeby było to jak osobiste doświadczenie tego wydarzenia.
2.4 (645) Bóg Jest Niewidzialny
w_dniu_(gdy) mówił יהוה [Bóg] do_was na_Chorebie z_pośród tego_ognia,
abyście_nie sprzeniewierzyli_(się) i_uczynili dla_siebie rzeźby,
podobizny jakiejść figury (w)_kształcie mężczyzny lub kobiety,
(w)_kształcie jakiegoś zwierzęcia, które na_ziemi,
(w)_kształcie jakiegoś ptaka, który lata na_niebie,
(w)_kształcie jakiegoś pełzającego po_ziemi,
(w)_kształcie jakiejś ryby, która w_wodzie poniżej od_ziemi
i_abyś_nie podniósł oczu_swych (ku)_tym_niebiosom
i_zobaczył oto to_Słońce i_oto trn_Księżyc i_oto ten_gwiazdy,
cały zastęp tych_niebios i_dał_(się)_zwieść
i_pokłonił_(się) dla_nich i_służył_im,
bo przydzielił יהוה, Bóg_wasz je dla_wszystkich tych_ludów
pod całymi tymi_niebiosami.”
Bóg stwierdza wyraźnie, że nawet w największym objawieniu
nie ukazał ludziom żadnego widzialnego kształtu,
dlatego należy uznać, że takiego kształtu po prostu nie ma
i dlatego nie można czynić żadnych wizerunków Boga
ani ubóstwiać niczego, co jest widzialne, stworzone i ograniczone.
Zgodnie ze świadectwem w Dz 17,22-29 nie zmieniło tego przyjście Mesjasza,
który jest pośrednikiem od Boga (1Tm 2,5) – wybranym i natchnionym człowiekiem,
który wiernie objawia i wykonuje to, co daje mu Bóg, zgodnie z wolą Ojca.
Członkowie „Kościołów chrześcijańskich” uznający kultowe wizerunki
uważają, że one np. „pomagają im się skupić na modlitwie”,
ale modlitwa powinna zbliżać do Boga i dawać duchowy wzrost,
zaś takie fałszywe ułatwienie czyni ją zupełnie bezowocną,
bo czynią ją skierowaną ku błędnemu, zupełnie innemu celowi
zamiast wszechobecnego (Ef 4,6) i niewidzialnego (1Tm 6,16).
2.5 Zakaz Pożądania Cudzej Własności (Tarjag 412)
i_nie pożądaj domu_bliźniego_twego,
pola_jego i_sługi_jego i_służącej_jego, wołu_jego i_osła_jego
i_wszystkiego, co dla_bliźniego_twego.”
Tradycja judaizmu z pierwszego wystąpienia w Księdze Szemot
wywodzi zakaz pożądania jako myślenia o pozyskaniu cudzej własności,
w tym np. planowania jak coś podstępnie ukraść lub zabrać siłą;
natomiast tutaj mówi mniej i ogólniej – tylko o chęci posiadania,
co powoduje, że grzech jest wcześniej, a ograniczenie surowsze,
jednak w samym tekście Tory takiego rozróżnienia nie ma;
co nie zmienia faktu, że taki wzrost ograniczenia jest sensowny,
bo sama chęć pozyskania czegoś cudzego może się rozwinąć,
a zatrzymanie pożądania wcześniej będzie dużo skuteczniejsze,
jednak trzeba się tego nauczyć zaczynając od łatwiejszych prób.
W Torze zapisano dom i żonę w różnych kolejnościach:
– w Księdze Szemot dom jest pierwszy, bo obejmuje całą przestrzeń prywatną człowieka,
w tym zarówno rodzinę jak i majątek i dlatego jako ogólne określenie jest najważniejszy;
– w Księdze Debarim żona jest pierwsza, bo będąc złączoną jako dopełnienie męża
jest najważniejszym ze wszystkiego, co konkretnie wskazane pośród przykładów,
w których dom jest tym razem rozumiany szczególnie jako budynek.
2.6 (646) Jedyność Boga (Tarjag 412)
Jedyność i niepodzielność Boga – jedna tożsamość, jedno Imię (Za 14,9),
jeden charakter, jedne oczekiwania i jedne obietnice – to absolutny fundament wiary,
z którego wynika jedność Prawa i jeden sposób świętego życia wiernych ludzi,
który można tylko przyjąć w całości i w całości spełniać jak to ustanowiono,
zaś wybierając i odrzucając cokolwiek decyduje się o niewierności.
Dodanie sobie kolejnego „boga” lub „osoby boskiej” lub jakkolwiek pokrętnie się to nazwie
jest z biblijnego punktu widzenia najgorszą herezją, która uderza w podstawę wszystkiego,
bo jeśli ktoś uzna istnienie bytu równorzędnego Stwórcy, Ojcu, który objawił się najpierw,
to sam daje sobie możliwość wyboru z pośród różnych autorytetów i ich ustanowień,
a wtedy wierność Prawu mylnie przestaje być postrzegana jako absolutny obowiązek
i staje się jedynie zbiorem opcji, z których korzysta się na miarę potrzeb i chęci,
wykorzystując tylko tę „część boskości”, która w danej sytuacji jest wygodna,
np. „surowego boga” przeciwko wrogom i „miłosiernego boga” dla siebie,
zamiast Jednego Boga – tak samo sprawiedliwego wobec wszystkich,
który nagradza poprawę u obcych, ale karze za odstępstwo u swoich;
zatem nie daje ludziom możliwości podwójnej moralności.
Jest to poważny problem „chrześcijaństwa” uznającego „trójcę”,
a także jego nurtów ubóstwiających syna obok samego Ojca
i wszystkich tych, które od Ewangelii wywodzą nową jakość
zamiast przypomnienia i powrotu do wierności Torze.
Prawdziwy Jeszua (Jezus) z Naceret wiernie przedstawiał siebie
jako podległego i zależnego od Boga, bez którego nic by nie mógł (J 5,19),
bo tylko nauczając w ten sposób mógł być Mesjaszem wiernym Ojcu,
którego będą mogli przyjąć wyznawcy judaizmu, do których był posłany.
2.7 (647) Nakaz Miłowania Boga (Tarjag 413)
w_całe serce_twe i_w_całą duszę_waszą i_we_wszystkie siły_twe.”
Miłowanie Boga polega na przestrzeganiu Przykazań (1J 5,3 2J 1,6),
a kto nie chce ich spełniać i tego nie czyni, ten jest kłamcą (1J 2,4);
bo miłowanie Boga nie jest tylko pustym słowem ani uczuciem,
które oczywiście może towarzyszyć miłowaniu i je umacniać,
ale miłość jest decyzją i zobowiązaniem do wierności
i dbania o spełnianie tego, co potrzebne dla dobra.
2.8 (648) Nakaz Nauczania (i Studiowania) Tory (Tarjag 414)
w_pobyt_twój w_domu_twoim i_w_wędrowanie_twe w_drodze
i_w_kładzenie_(się_spać)_twe i_we_wstawanie_twe.”
Tora(h) nakazuje nauczać treści Przymierza synów (i innych uczniów),
z czego nie wprost wynika, że oni muszą to studiować – uczyć siebie;
jednak według Tory i w judaizmie rodzice mają wprowadzić dzieci w Przymierze,
więc dzieci mają być go (stopniowo) nauczone i wzrastać w spełnianiu wymagań,
decydując o chęci wierności Bogu na podstawie dobrych doświadczeń pobożności,
a nie w wyniku późnego nawrócenia z własnych grzechów i błędów życia bez Boga,
które już dokonane przez przodków ma wydawać owoce dla kolejnych pokoleń.
2.9 (649) Nakaz Mówienia „Szema Iszrael” (Tarjag 415)
w_pobyt_twój w_domu_twoim i_w_wędrowanie_twe w_drodze
i_w_kładzenie_(się_spać)_twe i_we_wstawanie_twe.”
W tradycji judaizmu obowiązuje nakaz mówienia „Szema” rano i wieczorem,
co jest powszechnie uważane za nakaz modlitwy w tych sytuacjach;
ale nie jest to w pełni zgodne z tym, co w tej sprawie napisano w Torze.
Werset Tory, w którym zapisany jest ten nakaz
nie mówi tylko o wstawaniu i kładzeniu się spać,
ale są to tylko 2 z 4 podanych przykładów okoliczności,
wskazujących raczej, że należy mówić „Szema” przy każdej okazji,
żeby było to zawsze doskonale znane, rozważane i rozumiane.
Według nauczania Jeszuy (Jezusa) Mesjasza zapisanego w Mk 12,28-31
„Szema Iszrael” to są najważniejsze słowa w całym Piśmie Świętym,
których czytanie lub recytacja występuje też w porządku nabożeństw;
jednak wbrew pochopnemu postrzeganiu nie jest to modlitwa,
bo słowa „Słuchaj Iszraelu” nie są skierowane do Boga, a do ludzi
i jest to świadectwo, które ma przypominać o tym, co najważniejsze,
które mamy sami wspominać i ogłaszać sobie wzajemnie.
2.10 (650) Nakaz Wiązania Tefilin na Ręce (Tarjag 416)
2.11 (651) Nakaz Zakładania Tefilin na Głowę (Tarjag 417)
2.12 (652) Nakaz Przymocowania Mezuzy na Odrzwiach Mieszkania (Tarjag 418)
W tekście oryginalnym „mezuza(h)” to same odrzwia domu,
jednak nazwa ta oznacza też sposób spełniania tego Przykazania,
jakim jest przytwierdzenie do odrzwi pudełeczka ze zwojem,
na którym zapisane są nakazane fragmenty Tory.
2.13 (653) Zakaz Wystawiania Boga na Próbę (Tarjag 419)
jak wypróbowywaliście z_Masa(h).”
Nie można uważać, że Bóg nie troszczy się o nas odpowiednio,
bo albo chroni od zagrożeń albo wyposaża do ich pokonania i przeprowadza;
dlatego trzeba być za wszystko wdzięcznym i prosić o rzeczywiste potrzeby,
a nie oczekiwać czegoś niesamowitego i wielkiego, ale faktycznie zbędnego.
W modlitwie „Ojcze Nasz” prosimy o „chleb powszedni”, a nie o np. torty,
co nie jest tylko wierszykiem, który ma być bezmyślnie recytowany z pamięci,
ale wzorem właściwej postawy w stosunku do Boga.
2.14 (654) Nakaz Wytępienia Siedmiu Narodów z Kanaanu (Tarjag 420)
i_pobijesz_je, tą_klątwą obłożysz_je,
nie_zawrzesz dla_nich przymierza
i_nie zlitujesz_(się).”
To i kolejne Przykazanie są podawane alternatywnie w różnych wersjach spisu.
2.15 (655) Zakaz Przymierzy z Bałwochwalcami (Tarjag 420)
i_pobijesz_je, tą_klątwą obłożysz_je,
nie_zawrzesz dla_nich przymierza
i_nie zlitujesz_(się).”
To i poprzednie Przykazanie są podawane alternatywnie w różnych wersjach spisu.
2.16 (656) Zakaz Litości dla Bałwochwalstwa (Tarjag 421)
i_pobijesz_je, tą_klątwą obłożysz_je,
nie_zawrzesz dla_nich przymierza
i_nie zlitujesz_(się).„
W tradycji judaizmu litość jest uważana za przykład pozytywnych uczuć lub myśli
i to Przykazanie wykłada się jako zakaz życzliwego podejścia do bałwochwalstwa,
którego wierzenia i zwyczaje nie mogą się w żaden sposób podobać,
co mogło by prowadzić do wprost zakazanej chęci ich ocalenia.
2.17 (657) Zakaz Małżeństw z Bałwochwalcami (Tarjag 422)
córki_swej nie oddasz dla_syna_jego
ani_córki_jego nie weźmiesz dla_syna_swego.”
2.18 (658) Nakaz Zniszczenia Miejsc Bałwochwalstwa
ołtarze_ich zburzycie i_pomniki_ich potłuczecie
i_aszery_ch wytniecie i_rzeźby_ich spalicie w_ogniu.”
Nakaz zniszczenia miejsc bałwochwalstwa jest ważny i obowiązujący,
ale dany dla społeczeństwa mającego władzę i możliwość to skutecznie uczynić,
dlatego zgodnie z historycznymi świadectwami był spełniany na rozkaz królów,
których dekrety stanowiły podstawę prawną dla właściwego czynienia tego.
Nie powinien tego czynić indywidualnie człowiek nie mający autorytetu,
bo taka nieskuteczna prowokacja mogłaby by sprawić więcej problemów,
np. wzbudzić wrogość i represje względem drogi pobożności;
dlatego zamiast walki z pogańskimi instytucjami i praktykami
trzeba przekonywać ludzi, żeby się nawracali i to porzucali,
a to również powinno być czynione odpowiednio – zachęcająco,
nie zaś w formie prowokacji wzbudzających opór.
Chwała Bogu!