Ustanowienia Boga w Parszy Rea(h)
Komentarz do parszy „Rea(h)” (części „Patrz”):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 11,26-16,17; Iz 54,11-55,5; 1J 4,1-6.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy Rea(h).
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– posłuszeństwo i wybór błogosławieństwa lub przekleństwa;
– zniszczenie i zakaz bałwochwalstwa oraz jedno miejsce kultu;
– zakaz zmiany Prawa oraz fałszywi prorocy przeciw temu;
– wypaczenia tradycyjnych symboli i postrzegania Mesjasza;
– znaczenie i skutki właściwego uznawania Mesjasza;
– Przykazania dotyczące właściwego prorokowania;
– Jedna Świątynia, jeden sposób czci i Jeden Bóg.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Patrz na Całą Prawdę;
– Test Mesjasza i Fałszywego Proroka;
– Prawo Prorokowania;
– Jedność Wiary.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszy Rea(h)
Tradycja judaizmu z parszy Rea(h) wywodzi aż 55 lub 56 Przykazań,
które dotyczą kilku grup tematów, w których są ściśle powiązane
i część z nich wywodzi się z pojedynczych wersetów i zdań
różniąc się tylko szczegółami jak rodzaj daru lub oddania,
podane są też obok siebie nakaz i zakaz jego naruszenia;
więc w istocie spraw, które trzeba poznać, jest tu mniej.
2.1 (671) Błogosławieństwo i Przekleństwo na Górach Gerizim i Aibel
do tej_ziemi, (do)_której ty wchodzisz tam aby_posiąść_ją
i_dasz oto to_błogosławieństwo na Górze Gerizim
i_oto to_przekleństwo na Górze Aibel.”
Czytając wiele przekładów Biblii można odnieść wrażenie,
że błogosławieństwa i przekleństwa miały być wypowiedziane na tych górach;
jednak w zapisie w Torze nie ma słowa, które tak to doprecyzowuje i ogranicza,
a dalsze świadectwa w tej sprawie nakazują je także w tamtym miejscu zapisać
i relacjonują, że uczyniono jedno i drugie – zarówno zapis jak i ogłoszenie treści
(Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 27 (1-4.8); Joz 8,32-35).
Góra Gerizim jest szczególnym miejscem dla Szomronim (Samarytan),
którzy twierdzą, że właśnie tam na zawsze miała stanąć Świątynia Boga
i w swojej wersji Tory dodali o tym nakaz rzekomo nadany na Synaju;
jednak według Tory ołtarz i kamienie z zapisem Prawa były na Górze Aibel,
a Jeszua (Jezus) Mesjasz świadczy, że Bóg wybrał Jeruszalaim (J 4,20.22)
i właściwym jest uznanie, że Świątynia została tam na zawsze przeniesiona.
Nie zmienia to jednak faktu, że Góra Aibel (Ebal)
także jest nakazanym w Torze miejscem upamiętnienia Prawa,
których inaczej niż miejsc składania oddań (ofiar) może być więcej,
co ogólnie może świadczyć nawet, że Tory można nauczać wszędzie
i jest to ważniejsze niż obrzędy ograniczone do jednego miejsca,
a w innych nie tylko niekonieczne, ale nawet zakazane…
2.2 Zniszczenie Miejsc Bałwochalstwa (Tarjag 431)
gdzie służyły tam te_narody, którymi wy zawładniecie nimi tym bożkom_ich
na tych_górach tych_wysokich i_na tych_pagórkach i_pod każdym drzewem dorodnym.
I_zburzycie te ołtarze_ich i_potłuczecie te pomniki_ich i_aszery_ich spalicie w_ogniu,
a_posągi bożków_ich porąbiecie i_unicestwicie to imię_ich z_miejsca tego_oto.”
To Przykazanie pojawiło się już wcześniej w parszy WaEtchanan,
jednak tradycja judaizmu wywodzi je dopiero z tego miejsca
w związku z połączeniem z następnym, którego nie było wcześniej,
a które sformułowane jest w taki sposób, że potrzebuje odniesienia,
dlatego aby jego sens był jasny trzeba rozważać je razem.
2.3 (672) Zakaz Niszczenia Upamiętnień Boga (Tarjag 432)
Nie uczynicie tak dla_יהוה, Boga_waszego.”
Ponieważ to Przykazanie dane jest jako opozycja do niszczenia miejsc bałwochwalstwa
w swoim dosłownym sensie zabrania niszczenia Świątyni i powstrzymywania służby tam,
czyli usuwania Imienia Boga w sensie świadomości Jego obecności w tym miejscu;
ale w warunkach zburzenia Świątyni, rozproszenia lub trudności w dostępie do niej
w judaizmie ukształtowała się tradycja stosowania tego zakazu do świętych pism,
z których nie można usuwać Imienia Boga ani niszczyć takich, które je zawierają
lub czasami nawet gdy Imienia Boga w nich nie ma, ale wyraźnie mówią o Bogu.
W związku z takim rozumieniem też sprawy religijne teksty judaizmu,
które uległy uszkodzeniu w wyniku długotrwałego lub intensywnego użytkowania
albo przy których przepisywaniu pojawił się błąd, którego nie da się naprawić,
więc już niestety nie nadają się do tego, żeby dalej się nimi posługiwać;
są chowane podobnie jak zmarli lub ich kości – zamknięte w słojach
i składowane w przeznaczonych do tego miejscach jak jaskinie w Qumran;
dzięki czemu starożytne rękopisy mogły przetrwać bardzo długi czas
i odnalezione świadczyć o autentyczności i niezmienności tekstu Biblii
(błąd z powodu którego rękopis musiał zostać wyłączony i pochowany
da się znaleźć i rozpoznać, a nie podważa on wiarygodności reszty tekstu).
W starożytnych tradycjach nie było jednego stanowiska co do tego
czy święty jest tylko oryginalny zapis Imienia Boga czy też transliteracje i przekłady,
a wreszcie czy również inne słowa i frazy, które oznaczają Boga lub mówią o Nim;
dlatego różnie podchodzono do sporządzania i niszczenia np. rękopisów greckich;
ale znane są ślady tego, że przepisywano najpierw wszystko inne bez Imienia Boga,
na którego przewidziane dopisanie później zostawiano odpowiednie wole miejsca;
żeby dopiero na końcu umieścić je we właściwej formie w tekście bez błędów
lub żeby w razie wystąpienia błędu nie było ograniczeń co do rękopisu,
który nie mając jeszcze uświęconego statusu mógł być zmazywany.
2.4 (673) Przyniesienie i Składanie Wszystkich Oddań w Świątyni (Tarjag 433, 434)
aby_umieścić to Imię_Swoje tam na_zamieszanie_jego, szukać_(będziecie) i_wejdziecie tam
i_zaniesiecie tam wstępujące_[oddania]_wasze i_rzeźne_[przybliżenia]_wasze
i_te dziesięciny_wasze i_te dary rąk_waszych i_ślubowane_wasze i_dobrowolne_wasze
i_pierworodne bydła_waszego i_trzód_waszych.”
Tradycja judaizmu dodaje jako kolejny nakaz,
że wszystkie ślubowane dary trzeba przynieść na najbliższe święto pielgrzymie,
co jednak wcale nie jest napisane w tym ani innym fragmencie tekstu Tory,
a stoi w sprzeczności z nakazanym dalej wyznaniem z parszy Ki Taboe,
gdzie jest mowa o zakończeniu składania dziesięcin w 3. roku cyklu,
co wyraźnie wskazuje, że można je podzielić na święta aż do tego czasu
i tak samo przedmiotem 1 ślubu mogą być dobrowolne dary na wiele świąt.
2.5 (674) Zakaz Składania Oddań Poza Świątynią (Tarjag 435)
na_dowolnym miejscu, które zobaczysz.”
2.6 (675) Dopuszczalność Spożywania Mięsa Niezłożonego w Oddaniu (Tarjag 436)
jak_błogosławieństwo יהוה, Boga_twego, któreda dla_ciebie.
We_wszystkich bramach_twoich ten_nieczysty i_ten_czysty jeść_[może]_je
ja_gazelę i_jak_jelenia.
(…)
Gdy rozszerzy יהוה, Bóg_twój, te granic_twoje tak_jak słowo dla_ciebie,
a_powiesz: 'jeść_[chcę] mięso’, bo chciała_[będzie] dusza_twa aby_jeść mięso,
w_każde pragnienie duszy_twej jeść_[możesz] mięso.
Jeśli daleko od_ciebie to_miejsce, które wybierze יהוה, Bóg_twój, aby_umieścić Imię_Swe tam,
to_zarzynać_[możesz] z_bydła_twego i_z_trzody_twej, które dał יהוה [Bóg] dla_ciebie,
jak_nakazałem_ci i_zjesz w_bramach_twoich jak_całe pragnienie duszy_twej;
tylko tak_jak je_(się) oto tę_gazeę i_oto tego_jelenia,
tak_zje ten_nieczysty i_ten_czysty, razem jeść_[mogą].”
Kontekst dalszych wersetów mówiących na ten temat wskazuje,
że mięso może być spożywane pod warunkiem uboju w nakazany sposób
w dowolnym miejscu poza Świątynią jeśli jest to dość daleko od Świątyni,
a zatem prowadzenie tam wszystkich zwierząt byłoby bardzo kłopotliwe,
zaś mięso to nie będzie miało wtedy uświęconego statusu.
Tradycja judaizmu dopowiada do tej sprawy wyjaśnienie z poza tekstu,
które pozwala tak postąpić ze zwierzęciem wykupionym z powodu skazy,
a zatem niemogące być złożonym w oddaniu na ołtarzu Świątyni.
2.7 (676) Zakaz Spożywania Dziesięcin, Pierworodnych i Oddań Poza Miejscem Świątyni
(Tarjag 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444)
dziesięcin zboża_twego i_moszczu_[winogron]_twych i_oliwy_twej,
i_pierworodnych bydła_twego i_trzody_twej
i_wszystkich ślubowanych_twoich, które ślubowałeś
i_dobrowolnych i_darów ręki_twej.
„
Dla każdego rodzaju daru lub oddania wskazanego w tym wersecie
tradycja judaizmu wyodrębnia aż 8 oddzielnych Przykazań z 613,
a nawet wyszczególnia je dla kilku rodzajów oddań określonych 1 słowem;
jednak taki podział nie pomaga w zrozumieniu ani stosowaniu Prawa,
bo znaczenie łatwiej jest zapamiętać i spełniać w praktyce,
że wszystko co obowiązkowe ma być poświęcone w Świątyni,
więc niczego takiego nie można spożywać z dala od niej.
2.8 (677) Nakaz Społecznego Spożywania Darów Przy Świątyni
na_miesjcu, które wybierze יהוה, Bóg_twój, w_nim,
ty i_syn_twój, i_córka_twoja i_sługa_twój i_służebnica_twoja
i_Lewita, który w_bramach_[miast]_twoich
i_uradujesz_(się) przed_obliczem יהוה, Boga_twego
ze_wszystkiegom co_uzyska ręka_twoja.”
2.9 (678) Zakaz Zaniedbania Lewitów (Tarjag 445)
(przez)_wszystkie dni_twoje na ziemi_twojej.”
2.10 (679) Rytualny Ubój Zwierzęcia Przed Spożyciem Jego Mięsa (Tarjag 446)
jak_nakazałem_ci i_zjesz w_bramach_twoich jak_całe pragnienie duszy_twej…”
Koszerność mięsa nie zależy tylko od przynależności zwierzęcia do czystego gatunku,
ale też od sposobu uboju, który ma zapewniać bezbolesną śmierć i wykrwawienie;
zaś przy braku wiedzy lub pewności co do tego warunek uważa się za niespełniony,
ponieważ każdy ma obowiązek sprawdzania czy postępuje zgodnie z Prawem Boga.
Sposób uboju nie jest opisany w Torze i był przekazany w tylko praktyce – „ustnie”,
ale wiadomo na pewno tyle, że musi zapewniać wykrwawienie i zakopanie krwi,
oraz mieć cechy wspólne z ubojem w Świątyni, ale też się od niego czymś różnić,
ponieważ ubój poza Świątynią nie jest i nie może być składaniem oddania;
jednak pomimo tego, że mięso z niego można jeść „jak gazelę lub jelenia”,
a zatem wyraźnie nie jest ono poświęcone ani uświęcające spożywających,
to zwierząt nie można zabijać w sposób podobny jak na polowaniu
(np. zadając im kłute rany w różne, lepiej lub gorzej trafione miejsca),
bo do hodowanego zwierzęcia bez problemu da się podejść blisko,
żeby dokonać precyzyjnego przecięcia zewnętrza tętnicy szyjnej,
po którym nastąpi długie, ale bezbolesne i spokojne wykrwawienie
podczas którego nie będą wydzielane hormony jak adrenalina,
które sytuacji zagrożenia i strachu pobudzają agresję.
2.11 (680) Zakaz Spożywania Mięsa z Krwią (Tarjag 447)
bo ta_krew oto, tą_duszą i_nie spożyjesz tej_duszy z tym_mięsem.”
W tradycji judaizmu zakaz jest rozumiany
nie tylko jako ogólny zakaz spożywania samej krwi
i obejmuje każde spożywanie mięsa bez właściwego uboju,
w tym najgorszą skrajność – części oddzielane od żywego zwierzęcia,
np. odcinane, odłamywane lub urywane kończyny, w których nadal jest krew.
To samo jest wywodzone z Przykazania danego Noachowi,
więc bez wątpienia obowiązującego wszystkich ludzi
i mieści się w ogólnym zakazie spożywania krwi.
2.12 (681) Nakaz Przyniesienia Obowiązkowych Darów z Diaspory (Tarjag 448)
i_ślubowane_twoje weźmiesz i_przyjdziesz na to_miejsce, które wybierze יהוה [Bóg].”
Powtórzenie nakazu przyniesienia darów po możliwości spożycia z dala od Świątyni
jest rozumiane jako wskazanie, że dla obowiązkowych darów odległość nie ma znaczenia
i muszą być dostarczone w celu złożenia z nich oddań nawet z bardzo odległych miejsc,
w tym od członków społeczności zamieszkujących daleko w innych krajach.
Praktyczna wykładnia nie wymaga jednak osobistego stawiennictwa 3 razy w roku,
co mogłoby powodować konieczność nieustannego pielgrzymowania tam i z powrotem;
więc dopuszcza, że społeczności z poza Ziemi Iszraela wysyłają na święta przedstawicieli,
którzy zanoszą dary od wszystkich pozwalając innym zostać w miejscu zamieszkania;
przy czym każdy przynajmniej raz powinien spełnić swój obowiązek osobiście.
2.13 Zakaz Dodawania Lub Odejmowania z Prawa (Tarjag 449, 450)
strzeżcie aby_spełniać, nie dodawaj do_niego i_nie ujmuj z_niego.”
Zakaz Zmieniania Prawa był już podany w parszy WaEtchanan,
jednak podobnie jak wcześniej nakaz zniszczenia miejsc bałwochwalstwa
jego powtórzenie tutaj ma znaczenie dla Praw o fałszywym proroku,
którego należy uznać za takiego nawet gdy jego zapowiedzi się spełniają,
ale wzywa do odstępstwa od Boga, jakim jest dowolna zmiana Prawa,
a nie tylko jawne wzywanie do bałwochwalstwa w dosłownej formie:
nie chodzi tylko o oddawanie czci bożkom w formie figur czy obrazów,
ale o posłuszeństwo innemu autorytetowi niż Jedyny Prawdziwy Bóg,
którego przejawem może być uznanie innego porządku życia.
2.14 (682) Zakaz Uznania Fałszywego Proroka (Tarjag 451)
i_da dla_ciebie zna lub cud i_nastąpi ten_znak lub_ten_cud,
który przepowiedział do_ciebie mówiąc:
’pójdźmy za bożkami innymi, których nie znasz_ich i_służmy_im’,
nie usłuchasz na słowa tego_proroka, tego_oto
ani tego_śniącego sny, tego_oto,
bo doświadcza יהוה, Bóg_wasz was
aby_poznać czy_wy kochacie יהוה, Boga_waszego,
w_całe serca_wasze i_w_całej dusze_waszej.”
2.15 (683) Nakaz Zabicia Fałszywego Proroka
umrze, bo ogłosił odstępstwo od יהוה, Boga_waszego,
tego_wywodzącego was z_Ziemi Micraim i_tego_wykupującego_cię z_domu niewoli,
aby_sprowadzić_cię z_tej_drogi, którą nakazał_ci יהוה, Bóg_twój, aby_iść na_niej
i_usuniesz to_zło z_pośród_was.
Jeśli namawiał_cię brat_twój, syn matki_twej lub syn_twój lub córka_twoja,
lub żona łona_twego lub przyjaciel_twój, który jak_sam_ty w_tajemnicy mówiąc:
’chodźmy i_służmy bożkom innym, których nie znałeś ty ani_przodkowie_twoi’,
z_bożków tych_ludów, które wokół_was, tych_bliskich do_ciebie
czy tych_dalekich od_ciebie, od_końca tej_ziemi i_do końca tej_ziemi,
nie_ulegniesz mu i_nie_usłuchasz go…
(…)
ale pewnie zabijesz_go, ręka_twoja będzie na_nim początkowa aby_zabić_go,
a_ręka całego tego_ludu w_następstwie i_ukamienujesz_go kamieniami
i_umrze, bo próbow,ał aby_odwieść_cię od יהוה, Bog_twego,
tego_wywodzącego_cię z_Ziemi Micraim, z_domu niewoli.”
Nie jest to nakaz dokonania samosądu ani morderstwa,
ale winnego tego grzechu trzeba postawić przed sądem i oskarżyć,
aby wyrok śmierci był sprawiedliwy, wykonany publicznie
i skutecznie odstraszający od popełniania takiego zła.
Prawo to jest możliwe i konieczne to wykonywania jedynie wtedy
gdy społeczność ma władzę i autorytet by osądzać tę sprawę.
2.16 (684) Zakaz Litości dla Przekonującego do Bałwochwalstwa (Tarjag 452)
i_nie zlituje_(się) oko_twe nad_nim i_nie pożałujesz_[decyzji] i_nie ukryjesz go;”
2.17 (685) Zakaz Zmniejszania Wrogości do Przekonujących do Bałwochwalstwa (Tarjag 453)
i_nie zlituje_(się) oko_twe nad_nim i_nie pożałujesz_[decyzji] i_nie ukryjesz go;”
2.18 (686) Zakaz Ratowania i Ochrony Przekonujących do Bałwochwalstwa (Tarjag 454, 455)
i_nie zlituje_(się) oko_twe nad_nim i_nie pożałujesz_[decyzji] i_nie ukryjesz go;”
2.19 (687) Zakaz Rezygnacji z Oskarżenia Przekonujących do Bałwochwalstwa (Tarjag 456)
i_nie zlituje_(się) oko_twe nad_nim i_nie pożałujesz_[decyzji] i_nie ukryjesz go;
ale pewnie zabijesz_go, ręka_twoja będzie na_nim początkowa aby_zabić_go,a_ręka całego tego_ludu w_następstwie i_ukamienujesz_go kamieniamii_umrze, bo próbow,ał aby_odwieść_cię od יהוה, Bog_twego,
tego_wywodzącego_cię z_Ziemi Micraim, z_domu niewoli.”
Zgodnie z dalszym Przykazaniem pierwsze kamienie mają rzucać świadkowie oskarżający,
którzy w ten sposób potwierdzają zeznania i biorą odpowiedzialność za ich prawdziwość;
zatem osoba nakłaniana do bałwochwalstwa ma obowiązek zawiadomienia o tym,
żeby przeciwdziałać możliwości czynienia tego zła także wobec innych.
2.20 (688) Zakaz Przekonywania do Bałwochwalstwa (Tarjag 457)
aby_czynić jak_[ta]_rzecz, to_zło oto w_pośród_ciebie.”
Przekonywanie do praktykowania bałwochwalstwa jest złe i zakazane
niezależnie od tego czy czyni to prorok lub ktoś skutecznie udający proroka,
ale także wtedy, gdy coś takiego propaguje zupełnie zwykły człowiek,
który próbuje to osiągnąć swoimi własnymi argumentami.
2.21 (689) Nakaz Dokładnego Sprawdzenia Świadectw Winy (Tarjag 458)
i_oto prawdą pewną ta_rzecz, uczyniona ta_obrzydliwość, ta_oto w_pośród_ciebie…”
Przykazanie to jest podane tutaj w kontekście konkretnej sprawy,
lecz łączy się spójnie z koniecznością co najmniej 2-3 świadków,
których musi być więcej właśnie w celu konfrontacji i sprawdzenia,
żeby uznane mogły być tylko oskarżenia prawdziwe i zasadne,
a żeby nie ukarać kogoś, kto jest niewinny i na karę nie zasługuje.
Jeszua (Jezus) Mesjasz nauczał o wzięciu ze sobą 1-2 świadków (Mt 18,16)
do ponownej rozmowy, w której chce się napomnieć grzeszącego brata
(żeby mogli poznać fakty i postawy stron oraz powstrzymać nadużycia),
więc oskarżonego nie zalicza się do grona świadków w sprawie sądowej,
bo wtedy razem z nim i już wspomnianymi byłoby 3-4, a nie 2-3;
a może on pomijać niewygodne fakty lub twierdzić, że nie pamięta
albo nawet zupełnie przeinaczać fakty by świadczyły na jego korzyść.
Stanowisko oskarżonego ma być zweryfikowane zeznaniami świadków,
którzy powinni być osobami bezstronnymi mającymi wiedzę o sprawie
lub też mogą to być obiektywne dowody rzeczone, np. dokumenty
takie jak zawarte, a później niedotrzymane umowy.
Nie zmienia to oczywiście faktu, że oskarżonego też trzeba wysłuchać
i zwykle ma on możliwość usprawiedliwienia się lub obrony, w tym np.:
pytania i wykazania sprzeczności świadectw, a tym samym ich fałszywości
lub przyznania się do winy i zaświadczenia o dokonanej naprawie szkody
(to drugie nie jest możliwe w najcięższych sprawach z tego kontekstu);
a także wezwania innych świadków, których wtedy też trzeba przepytać,
żeby dać wiarę zeznaniom i dowodom prawdy, a odrzucić fałszywe
i gdy trzeba wedle Tory ukarać zeznających na korzyść bezprawia.
Osądzający nie muszą mieć wątpliwości ani zastrzeżeń do dowodów,
które spójnie i zgodnie wskazują stan faktyczny i rozstrzygnięcie;
to strony sporu i świadkowie muszą dostarczyć powodów do tego,
żeby podważyć stanowisko innych i wymusić dalsze poszukiwania,
bo to oni mają o sprawie wiedzę, którą sędziowie mają sprawdzić.
Obowiązki określone w tym Przykazaniu
nie muszą być spełniane w całości przez każdego członka z osobna,
ale wśród osób zajmujących się osądzeniem i rozstrzygnięciem sprawy
ktoś musi wyśledzić i zbadać, a ktoś zadać świadkom odpowiednie pytania,
żeby ostatecznie wszystko okazało się należycie sprawdzone i pewne;
zatem trzeba do tych zadań wyznaczać kompetentne osoby.
Uzasadniona potrzeba nie zwalnia z odpowiedzialności i winy,
bo problem można rozwiązać inaczej niż popełniając przestępstwo;
np. gdy ktoś nie ma za co kupić jedzenia może pożyczać, a nie kraść.
Sąd ma obowiązek skazać nawet za „uzasadnione przestępstwo”,
ale społeczność może pomóc osobie w trudnej sytuacji wykonać karę,
np. zebrać dla winnego [część] środków na zapłatę zadośćuczynienia
(gdy ten zrozumiał swój błąd i szczerze wykazuje wolę poprawy).
Przykazanie to zostało dane w tym miejscu, a nie dopiero w następnej parszy Szofetim,
żeby wskazać, że nawet w tak oburzającej i mogącej budzić wrogość sędziów sprawie
należy postąpić rzetelnie i zbadać fakty, a nie dać się kierować uprzedzeniami,
które mogłyby prowadzić do gorszego potraktowania oskarżonych.
2.22 (690) Nakaz Zupełnego Zniszczenia Miasta Bałwochwalstwa (Tarjag 459)
to_przeklęte oto i_to wszystko, które w_nim i_to bydło_jego [zabijesz]_od_osztrza miecza
i_ten cały łup_swój zgromadzisz na środku placu_jego i_spalisz w_ogniu,
oto to_miasto i_oto cały łup_swój doszczętnie dla_יהוה, Bog_twego
i_będzie ruiną (na)_wieczność, nie odbudowywane_(zostanie) już.”
Prawo to nie dotyczy pogańskich miast poza Ziemią Iszraela,
ale miast należących do Ludu Boga, których mieszkańcy odstąpili od wierności;
może ono mieć zastosowanie do miast innych narodów w innych krajach
dopiero po tym jak wejdą w Przymierze z Bogiem i przyjmą Torę.
2.23 (691) Zakaz Odbudowy Miasta Bałwochwalstwa (Tarjag 460)
2.24 Zakaz Uzyskania Korzyści z Miasta Bałwochwalstwa (Tarjag 461)
aby יהוה [Bóg] z_zapalczywości gniewu_swego
i_okazał dla_ciebie miłosierdzie i_ulitował_(się)_tobie
i_rozmożył_cię tak_jak przysiągł dla_ojców_twych.”
Zakaz ten mieści się i jego sens jest już spełniony
we wcześniejszym zakazie czerpania korzyści z bożków;
dlatego nie jest tu numerowany jako kolejne Przykazanie.
2.25 (692) Zakaz Nacięć na Ciele za Zmarłego (Tarjag 462)
W Torze był już wcześniej zakaz nakłuwania i pisania na ciele, czyli np. tatuaży,
który nie pozwala na uczynienie czegoś takiego niezależnie od powodów.
Przykazanie tutaj może wskazywać, że śmierć bliskiej osoby nie jest wyjątkiem
albo wyjaśniać, że ten szczególny powód jest źródłem ogólnego zakazu,
bo np. gdyby ktoś bliski umarł w krótkim czasie po wykonaniu nacięć,
to widzącym osobę z nakłuciami trudno byłoby rozróżnić co i czemu.
2.26 (693) Zakaz Usuwania Włosów z Głowy za Zmarłego (Tarjag 463)
Podobnie jak w poprzednim Przykazaniu i tu jest to szczególny przykład
dla podanego już wcześniej ogólnego zakazu strzyżenia całej głowy.
2.27 (694) Zakaz Spożywania [Nawet Oddań] Po Skażeniu (Tarjag 464)
2.28 Nakaz Sprawdzenia Koszerności Ptaków (Tarjag 465)
Wcześniej w Torze był już zakaz spożywania ptaków nieczystych.
2.29 Nakaz Sprawdzenia Koszerności Owadów (Tarjag 466)
2.30 Zakaz Spożywania Padliny (Tarjag 467)
2.31 (695) Nakaz Oddania [Drugiej] Dziesięciny na Ucztę (Tarjag 468)
wychodzącego (z)_tego_pola rok (w)_rok
i_zjesz przed_obliczem יהוה, Boga_twego
na_miejscu, które wybierze na_mieszkanie Imienia_Swego tam
z_dziesięciny zboża_twego, wina_twego i_oliwy_twej
i_pierworodnych bydła_twego i_trzody_twej
abyś uczył_(się) dla_bojaźni tego יהוה, Boga_twego (na)_wszystkie te_dni.”
2.32 (696) Nakaz Udzielenia Ubogim Drugiej Dziesięciny w 3. i 6. Roku Cyklu (Tarjag 469)
tę całą dziesięcinę plonów twoich na_rok ten_oto
i_złożysz w_bramach_[miast]_twoich
i_przyjdzie ten_Lewita, bo nie dla_niego dział i_dziedzictwo z_tobą
i_ten_cudzoziemiec i_sierota i_wdowa, którzy w_bramach_twoich
i_zjedzą i_nasycą_(się) aby błogosławił_ci יהוה, Bóg_twój
w_każdym dziele ręki_twej, które wykonywał_(będziesz).”
2.33 (697) Zakaz Żądania Zwrotu Pożyczki [dla Ubogich] po Roku Szabatowym (Tarjag 470)
a_taka sprawa tego_darowania_[długów]:
daruje każdy właściciel pożyczkę z_ręki_swej,którą udzielił dla_bliźnego_swego
i_nie ściągnie (od)_tego bliźniego_swego i_tego brata_swego,
bo obwołano darowanie_[długów] dla_יהוה [Boga].”
Przykazanie to odnosi się do pożyczek-jałmużn, o których jest mowa dalej;
a nie innych pożyczek, które nie są formą pomocy dla osób w trudnej sytuacji;
więc gdy ktoś chce pożyczyć pieniądze na inwestycję, która pozwoli więcej zarabiać
i w przyszłości odniesie korzyści z tego, co uzyskał od zdolnego dać pożyczkę,
lub na zakup czegoś bardzo drogiego, co ma podnieść jego komfort życia;
to można zawsze domagać się pełnego zwrotu takiej usługi finansowej,
a nawet osiągnąć z niej określony zysk w formie prowizji lub odsetek,
które są zakazane przez Torę wtedy gdy chodzi o pomoc ubogim.
Przykazanie to nie może być wykorzystywane jako pretekst,
żeby brat lub ktoś podający się za brata, kto już jest bogaty, a chce mieć więcej
mógł wyłudzać duże pożyczki, których nie zamierza spłacać [w całości].
Dotyczy to tylko osób ubogich, które potrzebują pożyczyć małą kwotę,
żeby móc przeżyć kilka dni lub tygodni, w które zaczną zarabiać,
żeby w niedługim czasie się utrzymywać i spłacić swoich wierzycieli.
Jeśli zdarzy się, że ktoś będzie w takiej potrzebie przez dłuższy czas,
to może prosić o pożyczki więcej razy kolejno od kilku różnych osób;
bo tylko w ten sposób na pewno nie będzie to dla nikogo ciężarem
i rzeczywiście nikt nie powinien móc odmówić udzielenia pomocy.
2.34 (698) Nakaz Darowania Długu w Roku Szabatowym (Tarjag 471)
ale_co będzie dla_ciebie (od)_tego brata_twego, daruje ręka_twoja.„
2.35 (699) Możliwość Żądania Zwrotu Pożyczki od Obcych (Tarjag 472)
ale_co będzie dla_ciebie (od)_tego brata_twego, daruje ręka_twoja.”
Obcy nie są objęci nakazem darowania im długów,
bo jako niekoniecznie żyjący według Tory sami też nie muszą ich darować;
więc nie trzeba ponosić na ich rzecz strat bez perspektywy wzajemności,
ale mogą być uczciwie traktowani tak samo jak sami będą traktować.
2.36 (700) Zakaz Powstrzymania się i Nakaz Pomocy Ubogiemu w Zaspokojeniu Potrzeb
(Tarjag 473, 474)
w_ziemi_twej, którą יהוה, Bóg_twój daje dla_ciebie;
nie zatwardzisz tego serca_twego i_nie zamkniesz tej ręki_twej od_brata_twego, tego_ubogiego,
bo otwierając otworzysz tę rękę_twą dla_niego i_tę_pożyczkę pożyczysz_mu
wystarczająco (na)_potrzeby_jego, co brakuje dla_niego.”
Zgodnie z tekstem Tory jałmużna ma być udzielana [początkowo] jako pożyczka
(żeby nie poniżać ubogiego sugestią, że nie będzie w stanie spłacić i musi to być dar),
ale jednocześnie udzielający ma nie oczekiwać zysku, wdzięczności ani zwrotu,
lecz być gotowym na to, że co zostanie po roku szabatowym, będzie odpuszczone,
więc faktycznie daruje się potrzebującemu tyle, ile przekracza jego możliwości zwrotu.
2.37 (701) Zakaz Odmówienia Jałmużny z Powodu Bliskości Roku Szabatowego (Tarjag 475)
’zbliża_(się) rok ten_siódmy, rok darowania_[długów]’
i_[spojrzysz]_złym okiem_twym na_brata_twego, tego_ubogiego i_nie dasz dla_niego,
i_wezwie przeciw_tobie do יהוה [Boga] i_będzie na_tobie grzech.”
Gdy Rok Szabatowy jest blisko lub nawet już trwa, a ktoś potrzebuje jałmużny,
to jasne jest, że będzie mało czasu na jej spłatę i więcej trzeba będzie darować,
a nie może to powtrzymać od udzielenia jałmużny będącej darem w większym stopniu.
2.38 (702) Zakaz Nie Wynagrodzenia i Nakaz Wynagrodzenia Wypuszczanego Niewolnika
(Tarjag 476, 477)
zaopatrując zaopatrzysz go z_trzody_twej i_z_klepiska_twego i_z_tłoczni_twej
czym pobłogosławił_cię יהוה, Bóg_twój, dasz dla_niego.”
2.39 (703) Zakaz Wykorzystania do Pracy Pierworodnego Zwierzęcia (Tarjag 478)
wśród_bydła_twego i_wśród_owiec_twoich, tego_samca poświęcisz יהוה, Bogu_twemu,
nie pracował_(będziesz) w_pierworodnego byka_twego
i_nie strzygł_(będziesz) pierworodnego owiec_twoich.”
2.40 (704) Zakaz Strzyżenia Pierworodnego Zwierzęcia (Tarjag 479)
wśród_bydła_twego i_wśród_owiec_twoich, tego_samca poświęcisz יהוה, Bogu_twemu,
nie pracował_(będziesz) w_pierworodnego byka_twego
i_nie strzygł_(będziesz) pierworodnego owiec_twoich.”
2.41 (705) Zakaz Spożywania Chamecu od Pory Składania Oddania Pesach (Tarjag 480)
owce i_bydło w_miejscu, które wybierze יהוה [Bóg]
na_mieszkanie dla_Imienia_Swego tam;
nie zjesz przy_nim chamecu siedem dni;
zjesz przy_niej mace, chleb nędzy,
bo w_pośpiechu wyszedłeś z_Ziemi Micraim,
abyś pamiętał ten dzień wyjścia_twego z_Ziemi Micraim
wszystkie dni życia_twego.”
Ponieważ oddanie Pesach składa się 14. Abib/Nisan – w dniu przygotowania po południu;
zakaz spożywania chamecu (zakwasu ze zboża) przy tym oddaniu obowiązuje już wtedy,
nie dopiero od początku świątecznego czasu Przaśników, ale od początku tej służby;
choć interpretacja o tym odnosi zapisane słowa „nie zjesz przy_nim chamecu”
do oddania podczas jego składania, a jest ono później spożywane już w święto,
które rozpoczyna „siedem dni” o których mówią następne słowa.
2.42 Zakaz Pozostawienia Mięsa Oddania Pesach do Rana (Tarjag 481)
Tradycja judaizmu komentuje błędnie, że chodzi tu o pozostawienie mięsa do 3. dnia;
podczas gdy niedopuszczalne jest pozostawienie oddania Pesach (jak dziękczynnego na ucztę)
do najbliższego ranka po tym, jak zostało złożone i ma być natychmiast spożyte w pośpiechu
(Szemot/2Moj/Exodos/Wj 12,10; Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 22,29-30; Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 9,12).
2.43 (706) Zakaz Składania Oddania Pesach na Innym Ołtarzu (Tarjag 482)
które יהוה, Bóg_twój, daje dla_ciebie.”
2.44 (707) Nakaz Radowania się w Święta Pielgrzymie (Tarjag 483)
ty, i_twój_syn, i_córka_twoja, i_sługa_twój, i_służebnica_twoja,
i_Lewita, i_obcy, i_sierota i_wdowa, którzy w_bramach_twoich.”
2.45 (708) Nakaz Przybycia do Świątyni na Święta Pielgrzymie (Tarjag 484)
(przed)_to oblicze יהוה, Boga_twego, w_miejscu, które wybierze:
na Święto Tych_Przaśników i_na_Święto Tych_Tygodni i_na_Święto Tych_Szałasów
i_nie ukaże_(się) (przed)_tym obliczem יהוה [Boga] pustym.”
Nakaz dotyczy osób przebywających w miesiącach ze świętami w Ziemi Iszraela,
ponieważ Przykazanie o świętowaniu Pesach zwalnia osoby w dalekiej podróży,
co jest rozumiane jako wzór dla Prawa określającego osoby poza granicami
traktowane jako tymczasowi przechodnie w miejscu innym niż ich właściwe.
2.46 (709) Zakaz Przyjścia na Święto Bez Daru na Oddanie (Tarjag 485)
Chwała Bogu!