Ustanowienia Boga w Parszach Nicabim i WaJelekh
Komentarz do parszy „Nicabim” (części „[Wy]_Stojący”):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 29,9/10-30,20; Iz 61,10-63,9; Rz 10,1-13
i do parszy „WaJelekh” (części „I_Poszedł„):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 31,1-31,30; Iz 55,6-56,8; Jl 2,15-27; Rz 7,7-13.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszach Nicabim i WaJelekh.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– Przymierze ze wszystkimi: Iszrael i przybysze, także nieobecni;
– zakaz zatwardziałości, którą mamy i trzeba w sobie pokonać;
– nakaz wykonywania wyroków w sprawach jawnych;
– spełnienie wszystkich, dobrych i złych zapowiedzi;
– Tora(h) blisko nas, łatwa do poznania i spełniania;
– nakaz odczytania Tory podczas Sukot w Szemitę;
– ustanowienie Jahuszui jako następcy Moszego;
– obecność Tory w sercach ludzi już w czasach biblijnych;
– właściwe rozsądzanie i wybór prawd wierności Bogu;
– słowa Tory jako nakazy lub błogosławieństwa;
– Przymierze z tymi, którzy chcą i z tymi, którzy nie chcą;
– Prawo dla uznających i dla odrzucających warunki;
– następcy Moszego wzorami pobożności;
– konieczność spełnienia przekleństw i błogosławieństw;
– społeczne nauczanie aby zgodnie spełniać Torę.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Wszyscy Stoją przed Bogiem;
– Tora(h) w Sercu od Początku;
– Dwa Sposoby Rozumienia Tory;
– Nieobecni w Przymierzu;
– Nasz Wzór Odwagi i Mocy;
– Wszystko Musi Się Spełnić
– Cel Zgromadzania Ludu Boga.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszach Nicabim i WaJelekh
2.1 (860) Przymierze z Obecnymi i Nieobecnymi
oto to_Przymierze, to_oto i_oto tę_Przysięgę, tę_oto;
bo (z)_tym, który obecny tu z_nami, stojący tego_dnia
przed_obliczem יהוה, Boga_naszego
i_(z)_tym, którego nie_ma_go tu z_nami tego_dnia.”
Wcześniej w wersetach Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 29,9/10-10/11
wśród wskazanych osób, z którymi jest zawierane Przymierze Boga
są przywódcy plemion, starsi, mężczyźni z Iszraela, kobiety i dzieci,
ale także obcy przybysze – cudzoziemcy, którzy przyłączyli się do Ludu Boga;
zatem stwierdzenie o obecnych i nieobecnych obejmuje tak przyszłe pokolenia
jak i ludzi z innych narodów, którzy w przyszłości zechcą poznać i przyjąć Boga,
a także podporządkować się warunkom, które ustanowił dla ludzi.
Wskazanie, że Przymierze Boga dotyczy także nieobecnych to ważna myśl,
która powinna wzbudzać postawę świadczenia i zachęcania innych,
żeby rozważali co Bóg oferuje i czego wymaga – że to dobre i pożyteczne,
żeby w związku z tym przyłączali się do społeczności wiernych
i kształtowali swój sposób życia według Ustanowień Tory.
2.2 (861) Zakaz Przymykania Oczu i Tolerancji dla Własnych Grzechów
których serce_jego odwróciło_(się) tego_dnia od יהוה, Boga_naszego,
aby_pójść służyć tym bożkom tych_narodów, tych_oto.
Aby_nie pojawił_(się) wśród_was korzeń wydający truciznę i_piołun,
i_(który)_będzie w_usłyszenie_jego tych słów tej_Przysięgi, tej_oto,
że_(będzie)_schlebiał_sobie w_sercu_swym aby_mówić:
’pokój będzie dla_mnie (nawet)_gdy w_uporze serca_mego
pójdę aby zniszczyć to_nawodnione (i)_oto to_suche’.
Nie zechce יהוה [Bóg] przebaczyć dla_niego,
bo wtedy zapłonie gniew יהוה [Boga] i_zazdrość_Jego na_męża tego_oto
i_spadnie na_niego każde przekleństwo to_zapisane w_zwoju tym
i_wymaże יהוה [Bóg] to imię_jego spod tych_niebios
i_odłączy_go יהוה [Bóg] na_nieszczęścia ze_wszystkich plemion Iszraela
według_wszystkich przekleństw tego_Przymierza
tego_zapisanego w_zwoju tej_Tory, tej_oto.”
Nie można uważać o sobie błędnie (co jest powszechne w „chrześcijaństwie”),
że bycie członkiem Narodu Iszraela lub społeczności religijnej czczącej Boga
miałoby oznaczać takie wybranie, które gwarantuje bezkarność mimo grzechów,
bo w rzeczywistości jest to wezwanie do przemiany siebie i życia bez grzechów,
które w razie popełnienia trzeba dostrzegać, uznawać i naprawiać,
bo dopiero wtedy mogą być usprawiedliwione i przebaczone.
2.3 (862) Nakaz Wykonywania Tory – Osądzania i Karania Jawnych Spraw
a_to_jawne dla_nas i_dla_synów_naszych na wieczość
aby_spełniać te wszystkie Słowa tej_Tory, tej_oto.”
Spełniać należy wszystko, o czym poucza Tora(h),
a w tym miejscu Bóg mówi o tym, że sam osądzi sprawy ukryte
i ukarze grzeszników za złe czyny, których ludzie nie mogą udowodnić;
dlatego też sprawy jawne – dla których dowody winy są znane,
muszą zostać sprawiedliwie osądzone i ukarane przez ludzi,
bo sami mamy dbać o utrzymanie społecznego porządku
w zakresie w jakim wykonanie tego jest dla nas możliwe.
2.4 (863) Nawrócenie – Powrót do Spełniania Przykazań Tory
i_słuchał_(będziesz) w_głos_Jego jak_wszystko, co ja nakazuję_ci tego_dnia
ty i_synowie_twoi w_całe serce_twe i_w_całą duszę_twą.
(…)
A_ty nawrócisz_(się) i_słuchał_(będziesz) w_głos יהוה [Boga]
i_spełniał_(będziesz) te wszystkie Przykazania_Jego,
które ja nakazuję_ci tego_dnia.
(…)
Bo słuchał_(będziesz) w_głos יהוה, Boga_twego, aby_strzec
Przykazań_Jego i_Ustaw_Jego tych_zapisanych w_swoju tej_Tory oto,
bo nawrócisz_(się) do יהוה, Boga_twego, w_całe serce_twe i_w_całą duszę_twą.”
Nawrócenie do Boga nie jest nowym pomysłem w Brit Chadasza(h) (Odnowionym Przymierzu)
ani ideą bez jasnej definicji do swobodnej interpretacji i dowolnego (nie) stosowania;
ale Tora(h) wyraźnie przedstawia je jako powrót do stosowania Przykazań Boga;
dlatego nie można redukować tego np. do własnego przekonania o uwierzeniu,
ale trzeba uznać, że prawdziwe nawrócenie ma swoje konkretne kryteria,
według których to Bóg ocenia czy ono się dokonało czy nie.
2.5 (864) Wybór Życia
to_życie i_tę_śmierć kładę przed_oblicze_twoje, to_błogosławieńtwo i_to_przekleństwo,
więc_wybierz w_życie abyś żył ty i_potomstwo_twoje
aby_kochać יהוה, Boga_twego, aby_słuchać w_głos_Jego
i_aby_lgnąć do_Niego, bo On życiem_twoim
i_przedłużeniem dni_twoich aby_mieszkać w tej_ziemi,
którą przysiągł יהוה [Bóg] dla_ojców_twych:
dla_Abrahama, dla_Icchaka i_dla_Jakuba aby_dać dla_nich.”
2.6 (865) Nakaz Publicznego Odczytywania Tory co 7 Lat w Święto Szałasów (Tarjag 611)
’Z_końcem siedmiu lat w_czasie_wyznaczonym (w)_roku tego_darowania
w_Święto tych_Szałasów, w_wejście całego_Iszraela
aby_pokazać_(się) temu obliczu יהוה, Boga_twego
na_miejscu, które wybierze, odczytasz oto tę_Torę oto
przed całym Iszraelem w_uszy_ich.
Zgromadź oto ten_lud, tych_mężczyzn i_te_kobiety i_te_dzieci
i_przybyszów_twoich, którzy w_bramach_twoich
aby_ułyszeli i_aby_nauczyli_(się) i_bali_(się יהוה, Boga_waszego
i_strzegli aby_czynić te wszystkie słowa tej_Tory, tej_oto.
I_synowie_ich, którzy nie znają, wysłuchają i_nauczą_(się)
bać_(się) tego יהוה, Boga_waszego, (przez)_wszystkie te_dni,
(przez)_które wy żyjecie na tej_ziemi, (do)_której wy przeprawiacie_(się)
(przez)_ten Jarden tam aby_posiąść_ją.'”
Z całą pewnością nakazem Tory jest to,
żeby była ona publicznie odczytywana w Święto Szałasów co 7 lat.
W tradycji judaizmu istnieją jednak różne poglądy
co do tego czy trzeba przeczytać całą Torę czy tylko 5. Księgę Debarim
oraz czy ma to nastąpić w trakcie 7. roku, w którym darowane są długi
czy też po jego zakończeniu, bo Chag Sukot jest po Jom Terua(h),
które jest uznawane za biblijny początek roku.
Z pewnością sam rok szabatowy stanowi do tego lepszą okoliczność,
bo ani w środkowe dni Święta Szałasów ani bezpośrednio po nich
nie ma potrzeby wykonywania prac rolniczych na kolejny sezon,
więc bez myśli o tym można się lepiej skupić na uczeniu się Tory;
a w takiej interpretacji „koniec siedmiu lat” liczy się od poprzedniego czytania,
nie zaś w latach kalendarzowych, które mogą kończyć się za prawie rok;
jednak trzymając się w odczycie tego fragmentu cykli lat kalendarzowych
wskazywałby on, żeby czynić to na początku 1. roku cyklu.
2.7 (866) Nakaz Spisania Pieśni (Tarjag 612)
W kontekście wystąpienia tych słów jest to nakaz,
żeby każdy sporządził sobie własną kopię pieśni „HaEzinu” z kolejnej parszy,
jednak w tradycji judaizmu cała Tora(h) jest pieśnią i śpiewa się ją w synagogach
(w zwojach są dodatkowe znaki wskazujące w jaki sposób ma być śpiewana);
dlatego z tego nakazu wywodzi się szerszy obowiązek posiadania kopii całej Tory,
która nie musi być przepisana osobiście – można to zadanie zlecić specjaliście,
którego umiejętności, staranność i cierpliwość przewyższające własne
mogą być konieczne, żeby powielić cały rękopis pięknie i bez błędów;
a najważniejsze jest, żeby móc czytać Torę i uczyć się spełniać jej treść.
2.8 (867) Nakaz Nauczenia Pieśni na Pamięć
włóż_ją w_usta_ich aby była dla_Mnie ta_pieśń, ta_oto,
na_świadka przeciw_synom Iszraela.
(…)
I_będzie gdy dosięgną go złe_(sprawy) liczne i_uciski,
że_odezwie_(się) ta_pieśń, ta_oto, przed_obliczem_jego
jako_świadek, bo nie zapomniana_(będzie) z_ust potomstwa_jego,
bo znałem ten zamysł_jego, (według)_którego on postępuje tego_dnia
wcześniej_niż wprowadziłem_go do tej_ziemi, którą przysiągłem.”
Kolejny nakaz wymaga, żeby Mosze(h) nauczył pieśni Naród Iszraela
i ponownie w kontekście nadania chodzi o pieść „HaEzinu” z następnej parszy.
Z nakazu dla nauczyciela pewnie wynika wtórny nakaz dla uczniów,
żeby nauczyć się na pamięć tekstu tej pieśni, która ma być w naszych ustach,
co potwierdza, że musi być faktycznie znana przez wiele osób.
W wielu społecznościach śpiewane i znane na pamięć są liczne pieśni
począwszy od adaptacji biblijnych Psalmów po własną twórczość;
jednak wykonywania i utrwalania tej pieśni wciąż brakuje.
Zastosowanie do tego nakazu podejścia użytego w poprzednim
wymagałoby, żeby członkowie Ludu Boga uczyli się na pamięć całej Tory,
co oczywiście byłoby zadaniem bardzo trudnym, mogącym trwać wiele lat,
ale istotnie poprawiającym jej znajomość i możliwość stosowania w praktyce
w porównaniu do sytuacji, gdy jest spisana w zwoju lub księdze,
która ciągle leży na półce w domu, ale bywa czytana sporadycznie.
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 26,13 nakazuje wyznać m.in.,
że nie zapomniało się o żadnym z Przykazań Boga, czyli zna się wszystkie.
W literaturze okołobiblijnej z czasów bliskich Mesjaszowi i apostołom
obecne jest przekonanie, że umiejętność czytania i pisana
została ludziom przekazana przez upadłych aniołów i jest szkodliwa,
dlatego może być wykorzystywana sporadycznie lub nawet wcale,
co najwyżej do utrwalania najważniejszych treści, którym grozi zanik;
dlatego np. Zwój Chanokha ((H)Enocha) to pseudoepigraf z tego okresu
(w którym zawarte są sprzeczne z Torą i obserwacjami reguły kalendarza,
który miałby nie być oparty na obserwacjach Księżyca, które tekst potępia;
ale który przekazuje też objawienie patriarchy potwierdzone w Jud 1,14-15;
więc łączy znany wiarygodny przekaz i fikcję autora zachowanego tekstu),
a nie jedna z najstarszych ksiąg zawartych w Biblii, wcześniejsza od Tory;
dlatego też sama Tora(h) nie była spisywana przez Adama, Noacha i Abrahama,
ale dopiero później dokonano zebrania ich wcześniejszych historii w księgę,
zaś wcześniej fakty te były przekazywane ustnie i musiały być zapamiętywane.
W czasie gdy w Rz 10,17 napisano, że „wiara jest ze słuchania”,
uczestnicy nabożeństw starali się zapamiętywać treści czytań i komentarzy,
żeby móc z nich korzystać i stosować przekazane im pouczenia w praktyce;
a nie jedynie rozważać lub podziwiać jak wspaniały wywód im przedstawiono,
bo dostępność tekstów do samodzielnego czytania była znacznie mniejsza
i jeśli nie z zapamiętywania ze słuchu, wiele osób nie mogłoby ich mieć.
Według tradycji judaizmu, która nie jest bezpodstawna, bo są tego przykłady,
Mosze(h) (Mojżesz) otrzymał od Boga ustnie wiele szczegółowych wykładni do Przykazań,
z których tysiące zapomniano wraz z jego śmiercią, bo starsi nie zdążyli się ich nauczyć,
a kolejne tysiące zaginęły wraz ze śmiercią pokolenia, które nie zdążyło ich przekazać,
po czym dalsze pokolenia poszukiwały i próbowały ustalić jakie one musiały być;
dlatego te obecnie znane są odtworzone lepiej lub gorzej albo całkiem zmyślone
w oparciu o rozważania potrzeb i praktyki, badania źródeł lub ich naciąganie.
Niezależnie od jakości interpretacji przekazywanych przez tradycję i stosowanych
trzeba je wciąż badać, sprawdzać, poprawiać i rozwijać, a także się ich uczyć,
bo bez rozstrzygania wątpliwości w zrozumieniu trudno praktykować właściwie,
dlatego wyniki dyskusji, argumenty i decyzje też muszą być nauczane i znane.
Tora(h) z pewnością miała zostać zapisana jako trwałe i niezmienne świadectwo,
ale jednocześnie trzeba też uczyć się jej treści i mieć ją w sobie, a nie tylko w zwoju,
żeby móc prawdziwie kierować się jej Zasadami i spełniać o czym poucza.
2.9 (868) Złożenie Księgi z Boku Skrzyni Przymierza
i_połóżcie go z_boku Skrzyni Przymierza יהוה, Boga_waszego
i_będzie tam przeciwko_tobie jako_świadek.”
Niektórzy wnioskują z nakazu umieszczenia Zwoju Tory z boku Skrzyni Przymierza,
że miałby on być mniej ważny od tego, co było umieszczone wewnątrz niej;
jednak nakaz nie precyzuje czy chodzi o bok w środku czy na zewnątrz
ani tym bardziej nie wskazuje złożenia tego zwoju oddzielnie od Skrzyni
i istnieje też wykładnia, że Skrzynia miała na boku półkę na Zwój Tory,
który był postawiony na niej i w praktyce z nią połączony.
Tak czy inaczej ten Zwój Tory miał być umieszczony w Miejscu Najświętszym,
a zatem wyróżniony i zabezpieczony przez Boga jako szczególnie ważny
i wcale nie był dostępny do czytania dla zwykłych ludzi ani w dowolnym czasie;
ale tylko sam Kohen HaGadol mógł go zobaczyć w określonych sytuacjach;
podczas gdy do użytku w praktyce były przeznaczone inne odpisy.
Chwała Bogu!