Ustanowienia Boga w Parszach HaEzinu i Wazet HaBrakha(h)
Komentarz do parszy „HaEzinu” (części „[Nakłońcie]_Tych_Uszu_Waszych„):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 32,1-32,52; 2Sm 22,1-51; Rz 10,14-11,12
i do parszy „Wezet HaBrakha(h)” (części „A_Oto To_Błogosławieństwo„):
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 33,1-34,12; Joz 1,1-18; 1Tes 5,1-11.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszach HaEzinu i Wezet HaBrakha(h).
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– pieśń jako forma lepiej zapadająca w pamięć i skuteczna;
– Bóg jest Ojcem, który karci swe dzieci – swych najbliższych;
– podział ludzkości i Iszraela – 70 narodów, 70 potomków i 70 starszych;
– błogosławieństwa dla plemion Iszraela;
– śmierć Moszego i początek służby Jahuszui (Jozuego);
– czytanie i komentowanie ostatniej parszy Tory;
– ludzkie oczekiwania i nadzieja, a rzeczywistość, na którą patrzy Bóg;
– połączenie różnych aspektów biblijnych pouczeń;
– wzmocnienie do utrzymania porządku Tory;
– właściwy sens sens i cel zwracania się do Boga;
– rola i pozycja proroctw w biblijnej pobożności.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Pieśń Nauki i Mocy
– Dwa Sposoby Rozumienia Tory
– Rozważanie do Końca i Dalej…
– Osiągnięcia, Oczekiwania i Prawda…
– Błogosławieństwo do Obrony
– Przywołanie Do Siebie Władcy
– Wiedza o Proroctwach
2. Ustanowienia Boga w Parszach HaEzinu i Wazet HaBrakha(h)
2.1 (869) Uczenie się z Przeszłości
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 32,7:
„
„
Zapytaj ojca_twego, a_oznajmi_ci; starzych_twoich, a_powiedzą dla_ciebie.”
Uczenie się z minionych wydarzeń i postaw ludzi jest ważne,
żeby wystrzegać się wcześniejszych błędów i naśladować dobre wzory;
już rozumiejąc przyczyny i skutki można unikać szkodliwych zachowań
i dokonywać wyborów tego, co już okazało się lepsze.
2.2 (870) Bóg Jest Bogiem Wszystkich Narodów i Całego Świata
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 32,8:
„
„
w_rozdzielanie synów Adama ustalił granice ludów
według_liczby synów Iszraela.”
Inaczej niż było to postrzegane w religiach pogańskich,
gdzie nawet w jednym narodzie i w tej samej kulturze
w różnych miastach mogły być bardziej lub mniej czczone różne bożki,
o których uważano, że podzieliły między sobą władzę nad światem i ludźmi;
według Biblii Prawdziwy Bóg nie jest władcą jedynie swojego jednego kraju,
ale choć wybrał Sobie spośród ludzi szczególny naród, włada wszystkimi
i po prostu pozwolił na to, żeby inne narody, które wybrały pogaństwo
do czasu żyły wedle własnych wybór dla odróżnienia i porównania z wiernymi.
2.3 (871) Inne Narody Zostały Przydzielone Iszraelowi
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 32,8:
„
„
w_rozdzielanie synów Adama ustalił granice ludów
według_liczby synów Iszraela.”
Fakt, że liczba potomków Noacha, od których wywodzą się wszyscy ludzie
jest taka sama jak liczba potomków Jakuba, którzy zstąpili do Micraim;
wskazuje, że od początku zamysłem Boga wobec Narodu Iszraela było,
żeby zostali oni rozproszeni i posłani, żeby świadczyć i nauczać o Bogu,
żeby we właściwym czasie doprowadzić wszystkie narody do nawrócenia
i powrotu do życia wiernego Bogu, jakie miał spełniać Adam i jego potomkowie.
2.4 (872) Zakaz Spożywania z Ofiar dla Bożków (Tarjag 613)
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 32,37-38:
„
„
którzy tłuszcz rzeźnych_[ofiar] spożywali, pili wino płynnych_[ofiar]_ch;
niech_powstaną i_pomogą_wam, niech_będą dla_was schronieniem.'”
Choć treść wersetu nie wskazuje jasno czy tłuszcz i wino
stanowią zawartość ofiary, którą złożono i którą „spożyły” bożki
czy były one spożywane na świątecznej uczcie ku czci bożków;
tradycja judaizmu z tej drugiej interpretacji odnoszącej się do ludzi
wywodzi zakaz spożywania tego, co zostało poświęcone bożkom
nawet wtedy gdy osobiście nie uczestniczyło się w składaniu daru,
a np. zostało później zaproszonym na ucztę, na której są takie produkty.
Zgodnie z pouczeniami apostoła Szaula (Pawła) w 1Kor 8 oraz 1Kor 10,27-33
warunkiem naruszenia Tory jest świadomość tego, że pokarm jest poświęcony;
a grzechu nie popełnia ten, kto nie ma świadomości i nie akceptuje tego.
2.5 (873) Lewici Mają Nauczać Tory
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 33,10:
„
„
składają kadzidło w_nos_Twój.”
Częścią proroczego błogosławieństwa Moszego dla Lewitów jest to,
że będą uczyć Lud Boga Wyroków i Tory, więc muszą pełnić tę funkcję
i nie mogą być jej pozbawieni nawet pod panowaniem Mesjasza,
który jako zwierzchnik będzie przewodniczył rozstrzyganiu trudnych spraw
i ustanawiał wykładnie, których oni będą mieli nauczać wszystkich.
2.6 (874) Iszszakar Ma Ogłaszać Zwoływanie na Święta
Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 33,19:
„
„
tam składać_(będą) rzeźne_[oddania] sprawiedliwe,
bo obfitością mórz karmią_(się) i_skarbami ukrytymi (w)_piasku.”
Ziemia Zebulona i Iszszakara, o których mówi poprzedni werset
nie obejmuje ani nie znajduje się w pobliżu lokalizacji Świątyni;
ale przy granicy ich terytoriów w Ziemi Obiecanej jest Góra Tabor,
która jest doskonale widoczna z daleka we wszystkich kierunkach,
dlatego może służyć np. do sygnalizowania wezwań na święta
(w starożytności rozpalano stosy na szczytach gór na znak nowiów;
co było najszybszym sposobem przekazywania wiadomości o tym).
Na terytorium Iszszakara prawdopodobnie spotykali się też
pielgrzymi z północno-wschodnich terytoriów Ziemi Iszraela,
którzy dalej kontynuowali podróż razem w Dolinie Jardenu,
którędy biegła główna droga na południe (druga brzegiem morza).
3. Podsumowanie Spisu Ustanowień
Wraz z końcem parsz komentowanych w tym tekście
przeczytana została cała Tora(h) spisana przez Moszego;
zatem spis zawartych w niej Ustanowień powinien być kompletny
i faktycznie uwzględnia on 613 Przykazań według tradycji judaizmu,
ale znacznie więcej, bo 874 znalezionych w tekście Pięcioksięgu;
dlatego potrzebne jest rozważenie i wyjaśnienie tej różnicy.
W tradycji judaizmu znacznie wcześniej istniał pogląd o tym,
że w Torze jest 613 Przykazań, w tym 365 zakazów i 248 nakazów;
dlatego rabini podejmujący się sporządzenia spisu Przykazań
opracowywali go z założeniem, że ma wyjść właśnie taka liczba
w związku z czym musieli wybierać co uwzględnią, a co odrzucą
oraz które powiązane Przykazania rozdzielić, a jakie zgrupować,
żeby zwrócić uwagę na istotne szczegóły, a zmniejszyć ilość.
Spis przedstawiony w tej serii komentarzy do Tory
nie ma założenia z góry ograniczającego ilość Ustanowień;
dlatego może ich przedstawić tyle, ile zostało znalezione w Torze;
co jednak nie zmienia faktu, że rozważając tekst Pisma Świętego
trzeba np. rozróżniać co ma wprowadzać ponadczasowy porządek,
a co było nakazane tylko do jednorazowego, historycznego spełnienia
(i nie zawsze jest to tak proste i oczywiste jak mogłoby się wydawać),
dlatego pewne nakazy Boga tylko na tamten czas musiały zostać pominięte,
podczas gdy z innych wynikały istotne ponadczasowe wnioski lub zwyczaje;
zaś w celu uniknięcia lub choćby ograniczenia ilości dokładnych powtórzeń,
niektóre Ustanowienia zostały zgrupowane inaczej niż w tradycji; np.:
– tradycja judaizmu wyodrębnia 8 zakazów spożywania poza Świątynią
różnych rodzajów poświęconych produktów, które trzeba tam przynieść,
gdy w tym spisie cała ta lista została uwzględniona w 1 Przykazaniu,
bo wszystkie są zapisane w jednym, krótkim fragmencie tekstu Tory;
– tradycja judaizmu ma tylko 1 Przykazanie o budowie całej Świątyni,
gdy w tym spisie oddzielnie nakazane są jej poszczególne sprzęty:
Skrzynia Przymierza, Złoty Ołtarz, Świecznik, Stół Chlebów Pokładnych,
bo jest to obszerne zagadnienie i trzeba rozważyć znaczenia elementów.
Ponieważ Ustanowienia nie zawsze są wywodzone z 1. wystąpienia w Torze,
ale zdarza się, że wybrano do tego miejsca, gdzie mocniej wiążą się z kontekstem,
np. nakaz zniszczenia miejsc bałwochwalstwa przy zakazie plugawienia Świątyni;
zdarzało się, że trzeba było uwzględniać dalsze wystąpienia tej samej treści,
dlatego w obu spisach nie udało się całkowicie uniknąć powtórzeń
w sprawach, o których sama Tora(h) zawiera wielokrotne zapisy;
które czasami różnią się szczegółami – uogólniają lub dają przykład,
a czasami tymi samymi lub innymi słowami wyrażają identyczny sens.
W tradycji judaizmu cała Tora(h) składa się ze wszystkich Micwot (Przykazań),
które dzielą się na Miszpatim, czyli Wyroki lub „Rozumne Prawa Społeczne”
oraz Chukot tłumaczone jako Ustawy lub „Prawa Przekraczające Rozum”,
co „chrześcijanie” dzielą na „Prawo Moralne” oraz „Prawo Ceremonialne”,
choć w rzeczywistości nie jest to tak jasne i precyzyjne rozgraniczenie,
bo np. odpoczynek Szabatu ma w sobie znaczenie społeczne i obrzędowe.
Istotne jest tu także, że dla judaizmu wszystkie kategorie Tory są ważne,
podczas gdy „chrześcijanie” często wybierają sobie tylko część i mówią,
że „Prawo Moralne obowiązuje”, zaś „Prawo Ceremonialne zniesione”,
w związku z czym ustanawiają sobie praktyki religijne inne niż w Torze,
bo przecież potrzebują np. jakichś zgromadzeń i duchowych rozważań
w miejsce tych, które odrzucili i których sens w związku z tym stracili;
po czym sens wiary ograniczają do udziału we własnych zwyczajach
i o etycznych wymaganiach Tory mówią, że „to nie jest sprawa wiary”,
bo takie tematy obecnie regulują inne, świeckie prawa państwowe;
czym ostatecznie dochodzą do zupełnego odejścia od Prawa Boga.
Według Biblii nie ma ludzkich spraw, które nie są sprawami wiary,
bo np. zawierane umowy, praca czy rozliczenia pieniężne są w Torze
i także w takich doczesnych sprawach trzeba być wiernym Bogu.
Słuszność w tym zakresie z pewnością jest po stronie judaizmu
i Prawa nie można dzielić ani z niego wybierać sobie tylko części,
żeby obranie takiej drogi choćby w małym zakresie nie postępowało
ku coraz liczniejszym i coraz większym odstępstwom od Boga.
Trzeba jednak zwrócić uwagę także na fakt,
że część Praw w Torze dotyczy postępowania – czynów potrzebnych lub zakazanych;
ale są też Prawa dotyczące przekonań – w co trzeba wierzyć, o czym pamiętać.
Choć wydawać by się mogło, że te drugie są znacznie łatwiejsze i mniej problematyczne,
bo dla każdego, kto ceni Biblię, powinno wystarczyć je przeczytać i uznać zapisane słowa,
nie trzeba nic robić, żeby je spełnić (bo praktyczne przejawy regulują inne Przykazania);
to jednak w praktyce Przykazania dotyczące przekonań stanowią większą trudność,
bo ludzie zależnie od tego co już uważają albo chcą je przyjąć albo ich nie widzieć,
a według praktyki, którą łatwiej dostrzec i ocenić, uważają się za pobożnych.
Wśród Ustanowień określających wymagane od ludzi wierzenia i poglądy
jest 1. w numeracji o tożsamości Boga, który wyprowadził Iszraela z Micraim
(ale nie ma równie często występującego o Bogu Abrahama, Icckaha i Jakuba,
wskazujące, że to ten sam Bóg, co wieki wcześniej i także dla innych narodów)
oraz wskazane przez Jeszuę (Jezusa) jako najważniejsze o jedyności Boga (Mk 12,29),
który ma jedną tożsamość, jest jedną osobą i nie dzieli się na części (Za 14,9),
ale także o pamięci co uczynił Amalek i wrogości do narodów z Kanaanu;
co dla członków Narodu Iszraela i wyznawców judaizmu nie stanowi problemu.
Trzeba jednak dostrzec, wziąć pod uwagę i uznać, że takich Praw jest więcej,
w tym np. o własnej zatwardziałości i dostrzeganiu własnych grzechów,
a także o dokonaniu przez Boga przydziału narodów według rodzin Iszraela,
co wyraża cel naprawy i zjednoczenia całej ludzkości w wierności Stwórcy,
jaka ma być dokonana poprzez wybranych i posłanych jako pierwszych;
ale to postulat przeciwny stosunkowi rabinicznych żydów do obcych…
Ponieważ ludzkie postrzeganie Tory może się różnić od jej treści,
czytanie Tory na nabożeństwie nie może być „zaliczeniem obrzędowego porządku”
w którym niezależnie od treści czytań zwykle powtarzają się te same wnioski;
ale czytając lub słuchając trzeba dostrzegać i rozważać swoje błędy i braki,
żeby móc się faktycznie, w praktyce poprawiać i rozwijać.
Ostatecznie niezależne opracowanie spisu Ustanowień wskazuje,
że choć warto skorzystać z tego, na co już zwrócono uwagę w judaizmie,
a także w wyniku badania tej sprawy w społecznościach mesjańskich;
to jednak trzeba też samodzielnie studiować samą Torę [Pisaną],
żeby sprawdzić i uwzględnić też to, co inni dotąd mogli pominąć,
być może świadomie, a być może mając częściowe zrozumienie,
nad którego poprawą i rozwojem każdy powinien ciągle pracować.
Chwała Bogu!