Nie Same Oddania…
Komentarz do parszy „Wajikra” (części „I_wezwał (Bóg)”):
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 1,1-5,26/6,7; Iz 43,21-44,23; Hbr 10,1-39.
Parsza(h) Wajikra porusza też inne tematy, nie same oddania…
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tych czytań inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– Ważność Słów Boga nie zależy od miejsca objawienia;
– Postawa ludzi wobec darów i służby w Świątyni;
– Rodzaje, warunki i sposoby postępowania z oddaniami;
– Duchowa treść i cielesna forma oddań (ofiar);
– Poświęcenie Mesjasza wobec oddań ze zwierząt;
– Treść Biblii wobec własnych przekonań – co ważniejsze?
– Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy Wajikra.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Boże Wezwanie do Świętości;
– Oddania – Rodzaje i Warunki;
– Treść i Forma Oddań;
– Postawa Wobec Oddań dla Boga;
– Ustanowienia Boga w Parszy Wajikra.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Nie Same Oddania…
Głównym tematem parszy Wajikra, któremu poświęca ona najwięcej uwagi
są rodzaje oddań (ofiar) składanych Bogu i warunki spełniania obrzędów,
co pozostaje niepodważalną, ważną i obowiązującą „Ustawą Wieczności”
więc oczekujemy przywrócenia tej służby gdy Świątynia będzie odbudowana;
co jednak było już obszernie rozważane w komentarzach z poprzednich lat
(które można szybko otworzyć i przeczytać klikając wybrane odsyłacze powyżej),
dlatego tym razem więcej uwagi będzie poświęcone innym Przykazaniom,
które też są zawarte w tej parszy, a mogą umykać czytelnikom pośród oddań,
które stanowią tu temat tak dominujący, że można mieć wrażenie, że jedyny,
a jednak w tekście znalazło się też kilka innych, bardzo ważnych spraw:
2.1. Zakaz Spożywania Tłuszczu
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 3,17:
חקּת עולם לדרתיכם בּכל מושׁבתיכם”
„כּל חלב וכל דּם לא תאכלוּ
żadnych (płatów)_tłuszczu i_żadnej krwi nie (będziecie)_spożywać.”
Zakaz spożywania krwi jest oczywiście powszechnie znany wśród wiernych Bogu,
jednak z częścią Przykazania dotyczącą tłuszczu bywają poważne problemy;
bo wiele osób zupełnie nie ma świadomości choćby istnienia tego zakazu,
a inni marginalizują go i ignorują odnosząc tylko do samego tłuszczu oddań,
w których kontekście to Przykazanie zostało faktycznie zapisane w Torze,
ale którego zakazywanie byłoby przecież całkiem zbędne w praktyce,
bo jeśli trafił na ołtarz i został spalony, to wcale nie jest dostępny,
więc nawet gdyby ktoś chciał, to nie ma możliwości go wziąć ani jeść…
Zupełnie inne i szersze rozumienie tej sprawy wymusza 2. świadectwo,
które już w następnej parszy mówi na ten temat znacznie obszerniej:
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 7,22-27:
וידבּר יהוה אל משׁה לּאמר”
דּבּר אל בּני ישׂראל לאמר
כּל חלב שׁור וכשׂב ועז לא תאכלוּ
וחלב נבלה וחלב טרפה
עשׂה לכל מלאכה ואכל לא תאכלהוּ
כּי כּל אכל חלב מן הבּהמה אשׁר יקריב
ממּנּה אשּׁה ליהוה
ונכרתה הנּפשׁ האכלת מעמּיה
וכל דּם לא תאכלוּ בּכל מושׁבתיכם
לעוף ולבּהמה
כּל נפשׁ אשׁר תּאכל כּל דּם
„ונכרתה הנּפשׁ ההוא מעמּיה
’Słowo do synów Iszraela aby_powiedzieć:
Żadnego tłuszczu woła, ani_owcy ani_kozy nie zjesz,
a_tłuszcz padłego_(zwierzęcia) i_tłuszcz rozszarpanego_(zwierzęcia)
używany_(może_być) do_każdej pracy, ale_jeść nie będziecie_go;
bo każdy jedzący tłuszcz z_bydła, (z)_którego (można)_przybliżyć
z_niego (na)_ogniowe_[oddanie] dla_יהוה [Boga],
i_wycięta ta_dusza, ta_jedząca, z_ludu_swego.
I_żadnej krwi nie zjecie we_wszystkich siedzibach_waszych
z_ptactwa ani_z_bydła,
Każda dusza, która spożyje jakąś krew,
to_wycięta_[będzie] ta_dusza, ta_oto, z_ludu_swego.'”
W obszerniej opisanej wersji Przykazania zakazującego spożywania tłuszczu
widać wyraźnie, że chodzi o zwierzęta, które mogą być składane w oddaniach,
a zatem o zwierzęta czyste (a nieczystych nie można jeść wcale, więc tłuszczu też);
ale nawet w sytuacji, gdy nie zostały złożone na ołtarzu lub choćby ubite rytualnie,
ponieważ także wtedy, gdy padły lub zostały rozszarpane (przez dzikie zwierzęta),
a więc niezależnie od miejsca i sposobu ich śmierci tłuszczu jeść nie można;
jednak skoro nie został on poświęcony Bogu i spalony na ołtarzu w Świątyni,
to jest dostępny dla ludzi i może być używany do celów innych niż spożywcze.
W tekście Przykazania wspomniane jest bydło – czyste i hodowane zwierzęta lądowe;
a w dalszej części powtórzony zakaz spożywania krwi odnosi się do bydła i ptaków;
dlatego w tradycji judaizmu uważa się w tej sprawie, że zakaz krwi nie dotyczy ryb
zaś zakaz tłuszczu nie dotyczy ani ryb ani ptaków, które nie są w nim wspomniane
i tym samym jego stosowanie jest ograniczone tylko do bydła.
Trzeba mieć na uwadze, że w Torze bywają Przykazania podane kilkakrotnie,
gdzie w jednym miejscu coś jest podane w formie ogólnej jako pełne,
zaś w innym miejscu ukazane tylko na jakimś ograniczonym przykładzie,
który mimo częściowego przytoczenia nie zmniejsza zakresu całości
(np. o spowodowaniu śmiertelnego wypadku i zabiciu kogoś bez zamiaru,
jest dany przykład o osunięciu się siekiery z trzonka przy ścinaniu drzewa,
który został zapisany w Torze w Debarim/5Moj/Deuteronomion/Pwt 19,5,
co nie sprawia, że miałoby to nie być stosowane do młotka na budowie);
zatem zarówno zakaz spożywania tłuszczu jak i zakaz spożywania krwi,
które w parszy Wajikra są dane bez żadnych ograniczających warunków
mogą odnosić się i do zwierząt lądowych i do ptaków i do ryb
mimo tego, że w jakichś wystąpieniach ukazano je zawężone.
Zakaz dotyczy tłuszczu, jaki można oddzielić od dozwolonego mięsa,
a zatem przede wszystkim płatów tkanki tłuszczonej, które mięso okrywają,
które są przez ludzi rozpoznawane i świadomie określane jako tłuszcz.
Podczas pieczenia z mięsa powinna wytopić się znaczna część tłuszczu,
ale co mimo dołożenia wszelkich starań pozostanie w jego wnętrzu,
to nie jest już możliwe do usunięcia ani objęte tym zakazem,
bo inaczej mięso musiałoby być całkiem zakazane, a nie jest.
2.2. Nakaz Świadczenia o Grzechu
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 5,1:
ונפשׁ כּי תחטא ושׁמעה קול אלה”
והוּא עד או ראה או ידע
„אם לוא יגּיד ונשׂא עונו
a_on świadkiem_(był) albo widział albo wiedział,
jeśli nie oznajmił, to_poniesie niesprawiedliwość_swoją…”
Ponieważ Lud Boga ma być święty – sprawiedliwy i doskonały,
grzech nie może być akceptowany ani nawet tolerowany,
więc nie może trwać bez napomnienia i poprawy lub kary;
dlatego w sprawie każdego grzechu trzeba skarcić sprawcę,
a gdyby to miało być niebezpieczne lub okazało się bezowocne,
to należy powiadomić odpowiednie osoby w społeczności,
żeby sprawa została należycie osądzona i uporządkowana.
W minimalnym zakresie znaczenia tego Przykazania
nie można odmówić będąc wezwanym jako świadek do sądu
ani będąc zapytanym zataić czegokolwiek, co się wie w sprawie;
ale trzeba zeznać prawdę potrzebną do sprawiedliwego osądzenia.
Osoba przymykająca oczy aby nie widzieć przestępstwa
lub zatrzymująca wiedzę o tym, że ktoś uczynił coś zakazanego
jest w świetle tego Przykazania uznawana przez Torę za współwinną
i poniesienie przed Bogiem odpowiedzialność za ukrywanie zła.
Nie oznacza to oczywiście, że trzeba na siłę wyszukiwać problemy innych
i szybko donosić „organom ścigania”, żeby rozwiązaniem była surowa kara;
Bóg nie wymaga, żeby każdy człowiek był śledczym i oskarżał braci i siostry;
ale nie pozwala być biernym wobec tego, co stało się komuś wiadome
i wymaga, żeby dowiadujący się zadziałał by doprowadzić to do porządku.
Najlepiej, jeśli to możliwe, zaczynając od napomnienia i dania szansy poprawy,
a dopiero gdyby tego nie dało się osiągnąć, sięgając po inne metody
i angażując w sprawę osoby władne by zadziałać bardziej stanowczo;
jak o tym nauczał Jeszua (Jezus) Mesjasz w Mt 18,15-18.
Wbrew mylnemu, a powszechnemu postrzeganiu tej sprawy,
gdzie „miłość” niemal utożsamia się z „miłosierdziem” i „darowaniem win”,
Przykazanie Miłości Bliźniego jest dane razem z nakazem napominania:
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 19,17-18:
לא תשׂנא את אחיך בּלבבך”
הוכח תּוכיח את עמיתך ולא תשּׂא עליו חטא
לא תקּם ולא תטּר את בּני עמּך
„ואהבתּ לרעך כּמוך אני יהוה
upominając upomnisz tego bliźniego_twego abyś_nie ponosił za_niego grzechu,
nie (będziesz)_mścił_(się) i_nie [trzymaj]_urazy (do)_tych synów ludu_twego,
ale_miłuj bliźniego_twego jak_siebie_samego, Ja_(jestem) יהוה [Bóg].”
Jest więc tak, że nawet surowe karcenie nie musi być wyrazem wrogości,
ale może być przejawem troski o uświęcenie wymagające poprawy,
które w niektórych przypadkach trzeba wyrazić właśnie w taki sposób,
a bywa też, że ktoś może nie potrafić uczynić tego inaczej, lepiej,
np. gdy sprawa jest dla niego bardzo osobista i emocjonalna.
2.3. Naprawa Szkody [Najpóźniej] w Dniu Przebłagiwania za Winę
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 5,23-24/6,4-5:
והיה כּי יחטא ואשׁם”
והשׁיב את הגּזלה אשׁר גּזל
או את העשׁק אשׁר עשׁק
או את הפּקּדון אשׁר הפקד אתּו
או את האבדה אשׁר מצא
או מכּל אשׁר ישּׁבע עליו לשּׁקר
ושׁלּם אתו בּראשׁו
וחמשׁתיו יסף עליו
לאשׁר הוּא לו יתּננּוּ
„בּיום אשׁמתו
to_zwróci to zrabowane, co zrabował
albo to wymuszone, co wymusił
albo oto to_powierzone, co (było)_powierzone mu
albo to zgubione, co znalazł
albo ze_wszystkiego (o)_czym przysięgał wobec_niego dla_kłamtwa
i_zapłaci mu 'w_głowie_jego’_[wartość_rzeczy]
i_piątą_(część) doda do_tego,
od_kogo to, dla_tego odda_to
w_dniu zadośćuczynienia_swego.”
Wbrew błędnym wyobrażeniom, jakie funkcjonują w wielu religiach
przebłaganie Boga nie jest alternatywą dla naprawy szkody wobec człowieka;
ale przebaczenie od Boga można otrzymać dopiero po wynagrodzeniu krzywdy,
które musi być już dokonane w chwili, gdy przynosi się swój dar do Świątyni,
jak też o tym jasno i wyraźnie powiedział Mesjasz Jeszua (Jezus) w Mt 5,23-24;
więc gdyby ktoś np. kradł i tego z kradzionego składał oddania (ofiary) za grzech,
uważając przy tym, że w ten sposób korzysta i pozostaje czysty przed Bogiem,
to tylko oszukuje tym samego siebie, bo Bóg takich darów wcale nie uznaje,
a rzeczywiste i skuteczne oczyszczenie się z tej winy będzie wymagało,
żeby nie tylko pokrzywdzonym oddać więcej, ale i dołożyć przebłaganie,
żeby wynagrodzić grzech tak doznającym szkody ludziom jak i Bogu,
więc na pewno będzie kosztować grzesznika jego trud i majątek,
z którego będzie musiał stracić, żeby zmyć swoją winę.
2.4. Podsumowanie
Tora(h) nie jest tylko duchowa, jest też praktyczna;
Tora(h) nie ustanawia tylko składników służby dla Boga
i nie dotyczy tylko spraw w Świątyni, ale i poza Świątynią;
Tora(h) właściwie reguluje też dobre relacje z ludźmi
i nakłada potrzebne obowiązki w tym zakresie.
Obrzędy ustanowione przez Boga pełnią ważną rolę w praktyce wiary,
ale prawdziwa wierność Torze nie ogranicza się tylko do ich spełniania,
lecz wymaga też praktycznego stosowania etyki i sprawiedliwości w życiu,
co obejmuje odpowiednie postępowanie we wszystkich doczesnych sprawach,
w tym rozwiązywania problemów trwających grzechów i naprawy szkód,
bez czego mimo przebłagania nie ma u Boga odpuszczenia winy;
bo właściwy porządek wymaga przywrócenia dobrego stanu.
Chwała Bogu!