Przywrócenie do Przymierza Karceniem
Komentarz do parszy „BeHar” (części „Na_Górze”):
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 25,1-26,2; Jr 32,6-27; Łk 4,16-21
oraz do parszy „BeChukotai” (części „W_Ustawach_Moich”):
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,3-27,34; Jr 16,19-17,14; 2Kor 6,14-18.
Nieodwołalne Przymierze Boga obejmujące też skutki odstępstwa.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tych czytań inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– lata szabatowe i jubileuszowe – powody i termin;
– odnowienie Przymierza – warunki i treść;
– śluby dla Boga – właściwe składanie i spełnianie;
– wcześniejsze postanowienia Boga objawione później;
– trudności i kary pobudzające do poprawy i rozwoju;
– ogłoszenie i warunki roku miłosierdzia;
– łaska dla sprawiedliwych i pokutujących, kara dla grzeszników.
– Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy BeHar;
– Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy BeChukotai.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Błogosławieństwo w Ograniczeniu;
– Odnowienie Treścią Przymierza;
– Przewidziane od Początku;
– Czas Do Odpuszczenia;
– Trudności i Zło w Drodze do Dobra;
– Czas Miłosierdzia i Sprawiedliwości;
– Ustanowienia Boga w Parszy BeHar;
– Ustanowienia Boga w Parszy BeChukotai.
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Przywrócenie do Przymierza Karceniem
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,3.9-13:
„אם בחקתי תלכו
ואת מצותי תשמרו
ועשיתם אתם
(…)
ופניתי אליכם והפריתי אתכם והרביתי אתכם
והקימתי את בריתי אתכם
ואכלתם ישן נושן וישן מפני חדש תוציאו
ונתתי משכני בתוככם
ולא תגעל נפשי אתכם
והתהלכתי בתוככם
והייתי לכם לאלהים ואתם תהיו לי לעם
אני יהוה אלהיכם אשר הוצאתי אתכם מארץ מצרים
מהית להם עבדים ואשבר מטת עלכם
„ואולך אתכם קוממיות
i_tych Przykazań_Moich przestrzegać_(będziecie)
i_wykonywać_(będziecie) oto_te…
(…)
I_oblicze_Moje_zwrócę ku_wam i_płodnymi_uczynię was i_rozmnożę_was
i_umocnię to Przymierze_Moje (z)_wami
i_jedli_(będziecie) stare zapasy i_stare z_powodu nowego wyrzucicie.
I_umieszczę Przybytek_Mój pośród_was
i_nie obrzydzi_(sobie) dusza_Ma wami.
I_przechadzał_(się_będę) pośród_was
i_będę wam za_Boga i_wy będziecie dla_Mnie za_lud.
Ja_(jestem) יהוה Bóg_wasz, który wyprowadziłem was z_Ziemi Micraim
z_bycia ich niewolnikami i_złamałem jarzma nad_wami
i_chodzić_(dałem) wam wyprostowanymi,”
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,14-20:
ואם לא תשמעו לי ולא תעשו את כל המצות האלה”
ואם בחקתי תמאסו ואם את משפטי תגעל נפשכם
לבלתי עשות את כל מצותי להפרכם את בריתי
אף אני אעשה זאת לכם והפקדתי עליכם בהלה
את השחפת ואת הקדחת מכלות עינים ומדיבת נפש
וזרעתם לריק זרעכם ואכלהו איביכם
ונתתי פני בכם ונגפתם לפני איביכם
ורדו בכם שנאיכם ונסתם ואין רדף אתכם
ואם עד אלה לא תשמעו לי
ויספתי ליסרה אתכם שבע על חטאתיכם
ושברתי את גאון עזכם ונתתי
את שמיכם כברזל
ואת ארצכם כנחשה
ותם לריק כחכם
ולא תתן ארצכם את יבולה
„ועץ הארץ לא יתן פריו
i_jeśli Ustawami_Moimi wzgardzicie i_jeśli te Wyroki_Moje obrzydzą_(sobie) dusze_wasze
aby_nie wykonywać tych wszystkich Przykazań_Moich dla_złamania Przymierza_Mego,
także Ja uczynię to wam i_ześlę na_was kłopoty:
to zniszczenie, i_tę gorączkę niszczącą oczy i_rujnującą duszę_(zdrowie).
I_zasiejecie na_próżno ziarno_wasze i_zjedzą_je wrogowie_wasi
i_zwrócę oblicze_Me przeciwko_wam i_pobici_(będziecie) przed_obliczami wrogów_waszych
i_rządzili_(będą) wami nienawidzący_was i_uciekać_(będziecie) i_bez ścigającego was.
A_jeśli aż_do tego nie posłuchacie Mnie,
to_nadal_będzie dla_karania was siedem_(razy) za grzechy_wasze
i_rozbiję tę dumę siły_waszej i_sprawię,
(że)_to niebo_wasze (będzie)_jak_żelazo
i_ta ziemia_wasza (będzie)_jak_brąz
i_zakończenie na_próżno wysiłku_waszego
i_nie da ziemia_wasza tego_plonu_swego
i_drzewo tej_Ziemi nie da owoców_swoich.”
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,42-45:
וזכרתי את בריתי יעקוב„
ואף את בריתי יצחק
ואף את בריתי אברהם אזכר
והארץ אזכר
והארץ תעזב מהם
ותרץ את שבתתיה בהשמה מהם
והם ירצו את עונם יען וביען
במשפטי מאסו ואת חקתי געלה נפשם
ואף גם זאת בהיותם בארץ איביהם
לא מאסתים ולא געלתים לכלתם
להפר בריתי אתם
כי אני יהוה אלהיהם
וזכרתי להם ברית ראשנים
אשר הוצאתי אתם מארץ מצרים לעיני הגוים
„להיות להם לאלהים אני יהוה
i_też to Przymierze_Moje Icchaka
i_też to Przymierze_Moje Abrahama wspomnę
i_tę_ziemię wspomnę.
A_ta_ziemia opuszczona_(będzie) przez_nich
i_spłacać_(będzie) te szabaty_swoje w_spustoszeniu przez_nich
i_oni odpłacą te winy_swoje ponieważ i_dlatego_(że)
w_Prawa_Moje wzgardzili i_te Ustawy_Moje obrzydziły dusze_ich;
ale_także ponad to w_pobycie_ich w_ziemi wrogów_ich
nie wzgardzę_nimi i_nie obrzydzę_ich_(Sobie)
aby_całkiem_im zerwać Przymierze_Moje (z)_nimi,
bo Ja_(jestem) יהוה, Bóg_wasz.
I_wspomnę dla_nich Przymierze przodków_ich,
których wyprowadziłem ich z_Ziemi Micraim na_oczach tych_narodów
aby_być dla_nich za_Boga, Ja_(jestem) יהוה [Bóg].”
W parszach „BeHar” i „BeChuotai” zostały nadane liczne praktyczne Prawa
dotyczące np. uprawy ziemi, lat szemity i Jobelu, sprzedaży ziemi oraz ślubowań,
o których była już mowa we wcześniejszych komentarzach do tych parsz;
a tym razem więcej uwagi będzie poświęcone 1 kluczowemu tematowi,
jakim są warunki Przymierza i podejście Boga do ludzi, jacy w nim są…
W początkowej części parszy „BeChukotai” (od czego bierze ona swój tytuł)
Bóg uzależnia udzielanie błogosławieństw od spełniania Przykazań
i zapowiada liczne dobrodziejstwa dla tych, którzy będą posłuszni,
np. obfitość plonów, zwycięstwa w walce z wrogami, płodność, Świątynię;
jednak w razie nieposłuszeństwa dalsza treść zapowiada surowe kary
obejmujące np. nieurodzaj, ubóstwo, wojny, niewolę, choroby i śmierć;
ale ostatecznie stwierdza o tym, że nie będzie to całkowite zniszczenie,
lecz ma to pobudzić do poprawy i powrotu do wierności Przymierzu,
które ze względu na patriarchów nie będzie nigdy zerwane (Rz 11,28-29).
Po stronie ludzi, z którymi lub których przodkami Przymierze zawarto
i którzy weszli w nie dokonując o tym świadomej decyzji lub z urodzenia
są wybory o tym, czy będzie się spełniało jego warunki czy też nie;
ale niezależnie od tych wyborów Bóg nigdy tego Przymierza nie zrywa,
lecz wykonuje jego postanowienia o lepszych lub gorszych skutkach,
które mają skarcić i wezwać do poprawy lub usunąć odstępców,
żeby nawrócić, oczyścić i umocnić ludzi zdolnych do wierności,
którzy mogą być zwiedzeni i się mylić, ale są gotowi się zmienić
i dojść do ponownego spełniania Tory, które porzucono…
Wśród odrzucających większość Prawa Boga „chrześcijan”,
którzy uważają to za właściwą postawę i nawet nie rozważają poprawy,
dominuje błędny pogląd, że Bóg odrzucił Iszraela za jego odstępstwo;
podczas gdy Iszrael stara się spełniać Torę tak dobrze jak potrafi,
co oczywiście nie oznacza, że bez żadnych historycznych błędów,
które nadal trwają ze względu na wielki autorytet pokoleń rabinów
i niechęć lub niezdolność sprawdzenia i zakwestionowania wykładni,
które powinny być podporządkowane i zgodne z Tanakhem;
a ze względu na przewidziane i zapowiedziane przez Boga
odstępstwa i kary oraz nawrócenie i odnowienie Przymierza
jasne jest, że najważniejszą cechą ludzi jest zdolność do poprawy,
czyli uznania i wdrożenia tego, co trzeba zmienić na lepsze;
co tak samo dotyczy wszystkich pragnących być wiernymi Bogu,
bo wszyscy mają swoje przekonania wymagające poprawy,
o których Słowo Boże świadczy, że trzeba je zmienić…
3. Błogosławieństwo w Walce Obronnej
Wajikra/3Moj/Leutikon/Kpł 26,6-8:
ונתתּי שׁלום בּארץ וּשׁכבתּם ואין מחריד”
והשׁבּתּי חיּה רעה מן הארץ וחרב לא תעבר בּארצכם
וּרדפתּם את איביכם
ונפלוּ לפניכם לחרב
ורדפוּ מכּם חמשּׁה מאה וּמאה מכּם רבבה ירדּפוּ
„ונפלוּ איביכם לפניכם לחרב
i_znikną zwierzęta złe z tej_ziemi i_miecz nie przejdzie przez_kraj_wasz
i_ścigać_(będziecie) tych nieprzyjaciów_waszych
i_padną przed_obliczami_waszymi od_miecza
i_ścigać_(będzie) z_was pięciu setkę, a_stu z_was dziesięć_tysięcy ścigać_będzie
i_padną wrogowie_wasi przed_obliczami_waszymi od_miecza.„
Błogosławieństwo w walce z wrogami nie oznacza,
że Iszrael może atakować obcych i podbijać ziemie innych;
bo Bóg zabronił im tego dając sąsiednie ziemie innym narodom,
w związku z czym tym bardziej nie mogą zająć żadnych dalszych.
Jest to błogosławieństwo do sprawiedliwej, obronnej walki,
np. gdy usłyszy się, że wróg z daleka zbliża się do granic,
bo najechane sąsiednie narody poproszą o pomoc
(i wtedy można wyjść za granicę by ratować przyjaciół)
lub gdy zbierze się, żeby zabezpieczyć swoją granicę
i zareaguje na próby jej niedozwolonego przekroczenia.
Nie można uważać, że błogosławieństwo Boga jest zbędne lub przedawnione
ani ignorować czy tym bardziej odrzucać go z powodu słów Mesjasza (Mt 26,52),
że „wszyscy ci podnoszący miecz od miecza zginą” karcących agresorów,
którzy prowokują i zaczynają spory, bo np. lubią i chcą walczyć z innymi,
lub nie mając zdolności opanowania się dają się ponosić złym emocjom;
a potem nie potrafiąc robić już nic innego wszczynają ciągle kolejne wojny
i nawet jeśli odniosą najpierw wiele zwycięstw, w końcu polegną w walce;
a nie cieszą się pokojem w swoim kraju, który Bóg chce zapewnić.
Silne i dobrze wyszkolone wojsko nie jest przeciwne pokojowi,
ale ma zapewniać sprawiedliwy pokój, bo obcy nie odważą się atakować;
co jednak wymaga tego, żeby żołnierzy szkolić nie tylko w walce i dyscyplinie,
ale też w etyce i wartościach, których mają bronić i samemu je spełniać;
czego doskonałym przykładem może być Abram i jego 318 sług,
urodzonych w jego domu i wyszkolonych w walce, bo on tak uznawał,
którzy pokonali armię, która po bitwie zniewoliła Sodomę i rodzinę Lota,
ale poza tym nie mając potrzeby nie zajmowali się toczeniem konfliktów,
w których z pewnością potrafiliby z łatwością pokonywać wielu wrogów.
Nie można uważać, że Lud Boga nie powinien się tym zajmować,
a bezpieczeństwo od wrogów mieliby nam zapewniać jacyś obcy,
bo ludzie uznający inne wartości faktycznie są całkiem inną stroną,
więc mogą szybko zmienić zdanie i z przyjaciół stać się wrogami;
a nie mamy władzy zdecydować, żeby inni nas nie zaatakowali,
lecz tylko o tym czy i jak będziemy zdolni na to zareagować,
czy z pomocą Boga zdołamy do odeprzeć i powstrzymać…
W oparciu o Torę nie ma nawet pytania „czy można być żołnierzem czy nie”,
bo każdy mężczyzna w wieku powyżej 20 lat ma być spisany jako żołnierz,
co oznacza, że ma być wyszkolony i zawsze gotowy by stanąć na wezwanie,
a wtedy to dowódca ma zwolnić tych, którzy spełniają określone warunki;
zatem o udziale w wojnie nie decyduje niczyja indywidualna odmowa,
ale ustanowiony przez Boga porządek i wyznaczeni zwierzchnicy…
Nie oznacza to oczywiście, że należy wstąpić do dowolnego wojska
czy zatrudnić się jako najemnik w armii dokonującej ataków i podbojów;
bo nie można zgodzić się na spełnianie niesprawiedliwych rozkazów
i to jest współcześnie główny powód unikania świeckiego wojska,
które jest dalekie od spełniania warunków podanych w Torze
i otrzymania błogosławieństwa podanego w tej parszy.
Gdyby rozważyć państwo marzeń, gdzie Tora(h) jest obowiązującym Prawem
i wszystko, czego potrzebujemy lub chcemy jest normalne i powszechne,
oficjalnie praktycznie wszyscy postępują zgodnie ze wszystkimi Przykazaniami;
ale zdarzają się np. przyjezdni obcokrajowcy, którzy wszystkiego nie znają,
lecz część z nich chce poznać Boga, nauczyć się Tory i zacząć tak żyć;
a są też niejawni przestępcy, którzy starają się ukrywać swe grzechy
i dla pozorów wiele czynią właściwie, ale coś źle gdy nikt nie widzi;
to kto miałby zapewniać wtedy bezpieczeństwo i porządek?
Tora(h) została dana jako Prawo dla państwa Narodu Iszraela,
które miało stać się wzorem i sprawić by inni też takiego chcieli,
więc jasne jest, że według tego Prawa wszystko musi dobrze działać.
W tej i podobnych sprawach nie jest właściwe stanowisko,
że spełniający Torę mieli by nie móc czegoś faktycznie potrzebnego
i musieli w tym zakresie polegać na niewiernych lub bezbożnych
(więc zakazane są tylko sprawy rzeczywiście zbędne i szkodliwe);
bo to raczej wybierający źle i podejmujący błędne decyzje
powinni potrzebować szukać pomocy od uznających słusznie
i to raczej święci powinni być zdolni i gotowi do ratowania innych,
żeby móc tym świadczyć o mądrości Boga i do Boga prowadzić.
4. Liczenie Aomeru
W Szabat 23/24.05.2024 jest 26. dzień 2. miesiąca Ziw/Eir,
34. dzień licząc od 1. powszedniego po zakończeniu Chag HaMacot,
zatem 6. dzień 5. tygodnia i łącznie 34. dzień liczenia aomeru.
Chwała Bogu!