Upada Wielki…
Komentarz do parszy „Balakh” („Balakh” (Imię)):
Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 22,2-25,9; Mi 5,6-6,8; 1Kor 1,20-31.
Upada wielki, który zbyt ceni samego siebie i zabiega o swoje.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– błogosławienie swoich czy przeklinanie wroga;
– sam Bóg czy aniołowie w objawieniach Baalama?
– pokusa prowadząca do odstępstwa nawet proroka;
– nastawienie na budowanie zamiast niszczenia;
– modlitwy z pytaniami zamiast życzeń;
– rozpoznanie swojej funkcji, a samo-wywyższanie;
– zapowiedziany znak gwiazdy – przyjście Mesjasza;
– różne rodzaje mądrości – wartość skarceń.
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Oczyszczające Ustawy Tory;
– Wybór Dobrego Kierunku.
2. Baalam – Upada Wielki Prorok Boga
’Nie pójdziesz z_nimi, nie przeklniesz oto tego_ludu, bo błogosławiony on.’
I_powstał Baalam w_ranek i_rzekł do książąt Balakha:
’Idźcie do ziemi_waszej, bo odmówił יהוה [Bóg] pozwolić_mi aby_iść z_wami.'”
Choć tytułem parszy na ten tydzień i kończący go Szabat
jest imię króla Moabu – Balakha, który dokonał złego wyboru
i szukał przekleństwa Iszraela zamiast błogosławieństwa swego narodu;
to większa część tego wątku dotyczy Baalama – proroka, który miał to uczynić…
Istotne w tej historii jest, że Baalam nie był jakimś tam, byle jakim prorokiem,
ale osiągnął wysoki stopień proroctwa i był jednym z największych w historii
(o czym mówią np. Midrasz Tanchuma: Balakh 1:1 i Bemidbar Raba(h) 20:1),
co wynika z wyjaśnień we fragmencie z wcześniejszego czytania z tej księgi,
w którym opisany jest spór Miriam i Aharona z Moszem (Mojżeszem):
W Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 12,6-8 rozróżnieni są różni prorocy,
z których jedni dostają niejasne i niejednoznaczne wizje w snach, zagadki,
które wymagają interpretacji i mogą być niezrozumiane lub źle rozumiane;
zaś Mosze(h) (Mojżesz) otrzymuje jasne i dokładne wykładnie wprost od Boga,
a jego proroctwa nie są wyrażanie w formie symboli ani podobieństw…
Jeśli chodzi o Baalama, to on otrzymywał proroctwa różnego rodzaju,
w tym np. niejasne znaki w drodze do Balakha i rozmowy z aniołami,
ale były wśród nich także odpowiedzi Boga udzielone wprost i jasno,
w sprawach, o które mógł pytać Boga kiedy zaistniała taka potrzeba,
a nawet natchnienie jego przemów i użycie proroka jako „ust Boga”,
więc poświadczone w Torze jest, że doświadczał najwyższych proroctw,
więc Baalam był prawdziwym prorokiem Boga o randze bliskiej Moszemu!
Świadomość bliskości Baalama z Bogiem jest kluczowa dla rozważania,
bo ostrzega i poucza, że możliwa jest droga przeciwna do Rachab i Rut,
które mimo pochodzenia z pogańskich i przeklętych narodów się uświęciły
i zostały wywyższone aż do zapisania ich imion w rodowodzie królów i Mesjasza:
Baalam z bardzo szczególnej pozycji wielkiego proroka dobrze znającego Boga
upadł na samo dno, aż do śmierci od miecza będącej karą za jego grzech,
bo skuszony zapłatą postanowił wbrew Bogu uczynić czego sam chciał
i wskazać jak doprowadzić Iszraela do grzechu i utraty błogosławieństwa…
Wszystko to pokazuje, że nie można mieć o sobie zbyt wysokiego mniemania,
nie można uważać, że skoro już się aż tyle osiągnęło na drodze pobożności,
to teraz własne przekonania i postanowienia są zawsze właściwe i słuszne,
nie można w zatwardziałości postępować wbrew przestrogom i zakazom…
Jeśli jednak nie można zbyt mocno polegać na sobie, to co właściwie?
Skąd czerpać mądrość? Czy pytać Boga o radę? Jak sprawdzać?
Baalam pytał z intencją uzyskania potwierdzenia swych zamiarów
i w wyniku tego dał się zwieść duchowi, który go wypróbowywał,
bo chciał właśnie takiego objawienia i był otwarty na odstępstwo
zamiast trzymać się wierności temu, co już usłyszał na początku;
dlatego kluczowe jest, że NAJWAŻNIEJSZE JEST NAJSTARSZE OBJAWIENIE,
z którym wszystkie następne muszą być zgodne i nie mogą go podważać,
dlatego wszystko należy sprawdzać Torą i właśnie z Torą musi być zgodne,
bo to Tora(h) jest wyznacznikiem prawdy dla wszystkich innych objawień,
które mogą być uznane tylko w sposób niepodważający Prawa Boga.
3. Upada Wielki – Pragnący Władzy i Korzyści
bo masz tam trzymających_(się) tej nauki Baalama,
który nauczał tego Balaka rzucić zgorszenie przed tych synów Iszraela,
[i] zjeść ofiarowane_bożkom i popełnić_nierząd;
tak masz i ty trzymających_(się) tej nauki tych Nikolaitów [podobnie]/[, tego nienawidzę].”
Jedno ze skarceń w listach do 7 zborów w Objawieniu Jochanana (Jana)
mówi o trzymaniu się zwodniczej nauki Baalama i uczynków Nikolaitów,
co na 2 różne sposoby wyraża i pewnie potwierdza tę samą sprawę:
– „בלעם” („Baal-Am”) oznacza „[Złego]_Władcę Ludu” lub „Rujnującego Lud”
(są też inne wersje wymowy i znaczenia imienia, np. „Balaam” i „Bileam”);
– „Νικόλαος” („Niko-laos”) oznacza „Zwycięzcę Ludu”;
zatem oba te imiona w hebrajskim i grece oznaczają osoby,
które podporządkowują sobie innych ludzi i wywyższają siebie,
a sednem zarzutu jest wprowadzenie wśród ludzi złego podziału
na „duchowieństwo” i „laikat” o różnej ważności i kompetencjach,
z których jedni wszystko ustanawiają i „wiedzą”, a inni mają tylko słuchać;
na ludzi będących „ponad prawem” i podlegających zasadom „Kościoła”
(który symbolizuje także instytucje religijne działające w taki sposób);
na rządzących, którzy nadużywają władzy i uchodzą im ich przewinienia
i na poddanych, którzy są wykorzystywani i karani za nieposłuszeństwo.
Mimo pozornego podobieństwa jest to sprzeczne z biblijnym porządkiem,
w którym koheni (kapłani) nie są wolni od Tory, a mają surowsze zasady,
więcej obowiązków i większą odpowiedzialność niż ludzie poza tą służbą;
zaś każdy może studiować i nauczać Torę, a nawet zostać prorokiem,
do czego byli powoływani ludzie z różnych plemion, a nawet narodów;
o ile tylko z gorliwością faktycznie podejmie się tego zadania
i zdobędzie zarówno wiedzę jak i praktyczne doświadczenie.
Społeczność wiernych bez wątpienia potrzebuje starszych/przełożonych;
ale dobry nadzorca nie zabiega o własną chwałę ani korzyści z urzędu
i nie stara się zdobyć ani powiększać swej przewagi nad innymi członkami
(jak Baalam mówiący kim jest – Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 24,3-4.15-16
by podkreślić swoją wyjątkowość i niemożliwość dorównania mu przez innych),
nie robi tego, co może się podobać i być popularne aby uzyskać zaszczyty,
aby inni byli w niego tak wpatrzeni, że aż zaprzestaną rozwijać siebie;
lecz służy innym nauczając i spełniając to, co jest rzeczywiście potrzebne
oraz pomaga innym poznać i uzyskać to, do czego już wcześniej doszedł,
zachęca do rzetelnego badania, uczenia się, spełniania i nauczania innych,
żeby mieć w braciach partnerów i następców we wspólnym dziele,
w jak najlepszym spełnianiu tego, co Bóg ustanowił dla dobra ludzi…
Mosze(h) (Mojżesz) był takim zwierzchnikiem – najpokorniejszym z ludzi
(o czym świadczą np. wersety Bemidbar/4Moj/Arithmoi/Lb 12,3; 11,29),
Jeszua (Jezus) Mesjasz to król, który usługuje swojej społeczności (Mk 10,45);
dlatego ucząc się od nich i naśladując ich wzory nie można im przeciwnie,
ale trzeba uważać się i zawsze być jednym z wielu braci (Mt 23,8; Rz 8,29).
Chwała Bogu!