Ustanowienia Boga w Parszy Jitro
Komentarz do parszy „Jitro” (części „Jitro” (imię człowieka)):
Szemot/2Moj/Exodos/Wj 18,1-20,26; Iz 6,1-7,9; 9,5-6; Mt 5,17-32.
Ustanowienia (Przykazania) jakie Bóg dał w parszy Jitro.
Rozważanie należy zacząć od samodzielnego
przeczytania lub wysłuchania fragmentów Biblii.
1. Wcześniej Omawiane Zagadnienia
Tematy tego czytania inne niż omówione w tym tekście,
były komentowane w poprzednich cyklach czytania Tory:
– tożsamość Jitry i ważność Pouczeń, jakie przekazał;
– ustanowienie hierarchii zwierzchników w Iszraelu;
– przygotowanie do zawarcia Przymierza z Bogiem;
– klasyfikacja i wyróżnienie Słów Boga z Góry Synaj;
– wykładnia Przykazań przez Mesjasza Jeszuę (Jezusa);
– (nie) wyróżnianie i znaczenia Oświadczeń Boga;
– właściwa chronologia wydarzeń w tym czytaniu;
– niewidzialny Bóg i objawienia;
Są one rozważane we wcześniejszych artykułach:
– Objawienia Słowa Boga;
– Czy Szczególnie Ważne Słowa?
– Kolejność do Zrozumienia;
– (Nie)Patrzenie na Boga…
Poprzednie komentarze rozważają już praktyczne i duchowe treści parszy,
więc warto kliknąć i otworzyć artykuły wskazane w odnośnikach powyżej.
2. Ustanowienia Boga w Parszy Jitro
Tradycja judaizmu wywodzi z praszy Jitro 17 z 613 Przykazań (Tarjagu),
w tym 14 z fragmentu tekstu, który „chrześcijanie” nazywają „Dekalogiem”,
z którego w tym tekście wyodrębnionych jest 20, w tym kilka wieloznacznych,
a ponad to to czytanie z Tory zawiera jeszcze 7 innych;
co ogólnie świadczy jak powszechne jest pomijanie Ustanowień…
2.1 (78) Nakaz Poznawania i Nauczania Prawa
Bądź ty dla_ludu wobec tego_Boga i_przynoś ty oto te_sprawy do tego_Boga
i_objaśniaj im oto te_Ustawy i_oto te_Tory i_daj_poznać dla_nich oto tę_drogę,
(którą)_iść_(mają) w_niej i_oto te_czyny, które czynić_(mają).”
Choć słowa te wypowiada do Moszego jego teść, Jitro,
należy to traktować jako natchnioną przez Boga wypowiedź,
która prowadzi do skutecznego stosowania i egzekwowania Prawa,
bo umożliwia zarówno życie zgodne z tym, co się zna,
jak i wyznaczenie wielu kompetentnych nadzorców.
2.2 (79) Nakaz Ustanowienia Hierarchi Nadzorców
mężów prawdy, nienawidzących korzyści_(nieuczciwej)
i_ustanowisz nad_nimi przełożonych tysiąca, przełożonych stu,
przełożonych pięćdziesięciu i_przełożonych dziesięciu
i_sądzić_(będą) oto ten_lud w_każdym czasie,
i_będzie, (że)_każdą tę_sprawę, tę_większą, przyniosą do_ciebie,
a_każdą tę_sprawę, tę_mniejszą, rozsądzą oni
i_lżej_(będzie) od_ciebie i_poniosą_(oni) z_tobą.”
Istnienie wielu przełożonych nad niewielkimi grupami podległych im osób
jest kluczowe dla utrzymania porządku w rozwijającej się i dużej społeczności,
która byłaby ciężarem zbyt wielkim do utrzymania dla jednej osoby;
dlatego dobry przywódca musi przygotowywać i upoważniać innych,
żeby reprezentowali go w sprawach, które są w ich mocy.
2.3 (80) Nakaz Rytualnego Oczyszczenia Przed Świętem
’Idź do tego_ludu i_uwięć_ich tego_dnia i_jutro
i_wypiorą ubrania_swoje i_będą gotowi na_dzień ten_trzeci,
bo w_dniu tym_trzecim zstąpi יהוה [Bóg]…'”
Rytualne oczyszczenie przed zawarciem Przymierza na Górze Synaj
jest wzorem tego, co powinno być spełnione na każde ze świąt Boga,
co pokazują historyczne świadectwa, w tym też np. Ewangelie;
gdzie pielgrzymi przychodzą do Jeruszalaim wcześniej (J 11,55)
żeby dokonać obmyć (J 5,1-2) i móc uczestniczyć w obrzędach,
np. spożywaniu z oddań, co jest zakazane dla nieczystych.
2.4 (81) Nakaz Uznania Tożsamości Swojego Boga (Tarjag 25)
Ja_(jestem) יהוה, Bóg_twój,
który wyprowadziłem_cię z_Ziemi Micraim, z_domu zniewoleń.”
Oprócz konkretnych cech tożsamości Boga, które pozwalają go rozpoznać,
w tym miejscu występuje słowo „Bóg_twój”, które nie pozwala uważać Go za obcego,
jedynie mieć świadomości, że taki gdzieś istnieje, ale trzeba przyjąć Boga za swojego.
2.5 (82) Zakaz Wiary w Innych bogów (Uznawania bożków) (Tarjag 26)
2.6 (83) Zakaz Tworzenia Kultowych Wizerunków (Tarjag 27)
(tego)_co na_niebiosach z_wysoka i_co na_ziemi z_niska i_co w_wodach z_niska od_ziemi”
2.7 (84) Zakaz Kłaniania Się Kultowym Wizerunkom (Tarjag 28)
2.8 (85) Zakaz Służenia bożkom W Jakikolwiek Sposób (Tarjag 29)
Zakaz uczestnictwa w pogańskich obrzędach, ale też np. pracy na rzecz świątyń,
w tym też np. ich finansowania, budowy, remontów, napraw, sprzątania.
2.9 (86) Nakaz Uznania Sprawiedliwości Boga
ojców na synach, na trzecich i_na czwartych od_nienawidzących_Mnie,
a_czyniący łaskawość dla_tysięcznych_[pokoleń] od_miłujących_Mnie
i_od_strzegących Przykazań_Moich.”
2.10 (87) Zakaz Niewłaściwego Wypowiadania Imienia Boga (Tarjag 30)
bo nie zostawi_bezkarnie יהוה temu, który wzywa to Imię_Jego dla_pustki.”
Rodzajów sposobów niewłaściwego wypowiadania Imienia Boga może być wiele różnych:
– składanie przysiąg (podejmowanie zobowiązań), których nie zamierza się spełniać;
– wykorzystywanie do uzasadnienia i nadania autorytetu własnej sprawie;
– wypowiadanie w potocznej mowie, np. jako przejaw emocji.
2.11 (88) Nakaz Pamiętania o Szabacie (Tarjag 31)
Pamiętanie o Szabacie nie dotyczy tylko samego czasu święta,
ale jest potrzebne we wszystkie dni, żeby dobrze planować i wykonywać pracę,
żeby na Szabat móc się przygotować i świętować go godnie.
2.12 (89) Nakaz Uświęcenia Szabatu (Tarjag 31)
Uświęcenie to oddzielenie i odróżnienie czasu Szabatu od innych dni,
nadanie mu specjalnego i uroczystego charakteru od początku do końca.
2.13 (90) Nakaz Wykonania Pracy w 6 Dni i Przygotowania Szabatu
2.14 (91) Zakaz Pracy w Szabat (Tarjag 32)
nie uczynisz żadnej pracy ty…”
2.15 (92) Zakaz Korzystania z Pracy Innych w Szabat
i_bydło_twoje i_obcy_twój, który w_bramach_twoich.”
2.16 (93) Nakaz Uznania Powodu Ustanowienia Szabatu Dla Wszystkich
oto te_morza i_oto wszystko to w_nich
i_odpoczął w_dniu tym_siódmym,
dlatego tak pobłogosławił יהוה [Bóg] ten dzień tego_Szabatu i_poświęcił_go.”
2.17 (94) Nakaz Szacunku i Czci Rodziców (Tarjag 33)
aby przedłużyły_(się) dni_twoje na tej_ziemi…”
Szacunek przejawia się np. w posłuszeństwie,
zaś cześć np. w zapewnieniu opieki na starość.
Sensem tego Prawa nie jest np. kult przodków.
2.18 (95) Nakaz Uznania, że Korzysta się z Darów Boga
2.19 (96) Zakaz Mordowania (Tarjag 34)
2.20 (97) Zakaz Cudzołóstwa (Tarjag 35)
2.21 (98) Zakaz Porywania [i Kradzieży] (Tarjag 36)
Zakaz dotyczy zarówno ludzi jak i przedmiotów.
2.22 (99) Zakaz Fałszywego Świadczenia (Tarjag 37)
Nie jest to ogólny zakaz kłamstwa czy ukrywania prawdy,
np. gdy narażając swe życie ukrywa się prześladowanych;
ale stwierdzania czegoś, co mogło by komuś zaszkodzić.
2.23 (100) Zakaz Pożądania (Tarjag 38)
nie pożądaj żony bliźnego_twego
ani_sługi_jego, ani_służebnicy_jego, ani_wołu_jego, ani_osła_jego
ani_żadnego, co dla_bliźniego_twego”
Nie można chcieć pozyskać tego, co jest już zastrzeżone dla kogoś innego
ani mieć zamiarów uczynienia tego w niesprawiedliwy sposób.
2.24 (101) Zakaz Tworzenia Wizerunków Osób (Tarjag 39)
nie czyńcie obok_Mnie bożków (ze)_srebra
i_bożków (ze)_złota nie czyńcie dla_siebie.”
Choć zapisany w Torze sens jest zawarty we wcześniejszym zakazie
i literalnie stanowi po prostu przykład zakazanych wizerunków ze srebra i złota;
to w tradycji judaizmu jest wyjaśniany jako zakaz wizerunków w innych celach,
co oznacza, że np. figury człowieka nie można uczynić nawet jako ozdoby.
W późniejszej wykładni zakaz został ograniczony do samych twarzy,
których są pozbawione dekoracje w synagogach.
2.25 (102) Nakaz Wykonywania Dozwolonych Ołtarzy z Gliny
oto [oddania]_wstępujące_twoje i_te biesiadne_twoje,
te owce_twoje i_te woły_twoje,
na_każdym tym_miejscu, gdzie nakażę_wspominać to Imię_Moje,
przyjdę do_biebie i_pobłogosławię_ci.”
Przed ustanowieniem Świątyni oddania Bogu składano w różnych miejscach
i dozwolone było zbudowanie tymczasowego ołtarza w tym celu.
2.26 (103) Zakaz Budowania Ołtarzy z Ociosanych Kamieni (Tarjag 40)
nie buduj go (z)_ciosanych, bo narzędzie_twe podnosząc na_niego
i_zbeszcześcisz_go.”
Tradycja uzasadnia zakaz ociosywania kamieni na ołtarz tym,
że żelazne narzędzia są jak broń, która służy do pozbawiania życia ludzi,
podczas gdy służba na ołtarzu ma te życia ratować, czego nie można łączyć.
W kontekście historycznym chodzi o ołtarze poza Świątynią
lub ewentualnie okolicznościowe budowane przy Świątyni,
gdy w święta trzeba było składać znacznie więcej oddań;
a te co do zasady nie miały być trwałe ani pozostawać,
żeby nie zaczęto sprawować przy nich oddzielnych kultów,
dlatego nie powinny być wykonywane z dopasowanych kamieni.
2.27 (104) Zakaz Wstępowania w Górę do Ołtarza (Tarjag 41)
aby nie odkryłą_(się) nagość_twoja na_nim.”
Przykazanie to nie tylko zakazuje wstępować wyżej do ołtarza,
ale też wyjaśnia jaki jest powód tego zakazu – nie odkrycie nagości.
Gdyby kohen składający dar stał wyżej niż inni koheni obok niego,
to mogło by się zdarzyć, że patrząc w górę zajrzeliby pod jego suknię,
W zakazie nie chodzi o formę schodów, ale dowolne podwyższenie przy ołtarzu,
które stwarzałoby takie samo ryzyko niezależnie od sposobu wykonania.
Dowodzi to, że niestety błędny jest przekaz tradycji judaizmu,
wedle której miedziany ołtarz Przybytku miał mieć 10 amot wysokości i rampę,
bo na tak dużą wysokość (około 4,5 metra i około 0.5 metra rogów)
żaden człowiek nie mógłby sięgnąć bez wejścia na podwyższenie.
W rzeczywistości 3 amot (około 1.5 metra) to łączna wysokość ołtarza,
bo na takim można składać oddania (ofiary) stojąc na ziemi.
Chwała Bogu!